Τι είναι οι πολύποδες του παχέος εντέρου;
Ο πολύποδας του παχέος εντέρου, είναι μια μάζα κυττάρων που αναπτύσσεται στην εσωτερική επιφάνεια του εντέρου, δηλαδή στον βλεννογόνο. Οι περισσότεροι πολύποδες είναι καλοήθεις και επομένως δεν είναι επικίνδυνοι.
Η εμφάνιση πολυπόδων στο παχύ έντερο είναι συχνή και αυξάνεται με την πάροδο της ηλικίας.
Υπολογίζεται ότι το 50% των ανθρώπων ηλικίας άνω των 60 ετών έχει τουλάχιστον ένα πολύποδα στο παχύ του έντερο.
Εντούτοις είναι γνωστό ότι, ορισμένοι από αυτούς, αν παραμείνουν, θα εξαλλαχθούν σε καρκίνο.
Πως ταξινομούνται οι πολύποδες του παχέος εντέρου;
Η ταξινόμηση των πολυπόδων είναι ιδιαίτερα σημαντική, διότι χαρακτηρίζει την καλοήθεια ή την κακοήθεια του πολύποδα και υπολογίζει την πιθανότητα καρκινωματώδους εξαλλαγής του πολύποδα.
Ταξινόμηση με βάση τα μορφολογικά χαρακτηριστικά του πολύποδα.
- Το πλήθος των πολυπόδων. Οι πολύποδες του εντέρου μπορεί να είναι ένας, δύο ή περισσότεροι. Όσο αυξάνεται ο αριθμός των πολυπόδων αυξάνεται και η πιθανότητα κακοήθους εξαλλαγής σε κάποιον από τους υπάρχοντες πολύποδες. Υπολογίζεται ότι, το 15-20% των ατόμων που στην πρώτη τους κολονοσκόπηση εμφανίζουν άνω των πέντε πολυπόδων, έχουν ήδη καρκίνο σε κάποιο σημείο του εντέρου τους.
- Το μέγεθος του πολύποδα. Οι πολύποδες μπορεί να είναι μικροί ,δηλαδή λίγων χιλιοστών (2-8 χιλιοστών) ή μπορεί να είναι μεγάλοι 2-5 εκατοστά ή και μεγαλύτεροι. Συνήθως πολύποδες που είναι μικρότεροι από 2 εκατοστά δεν είναι επικίνδυνοι. Μεγάλοι όμως πολύποδες άνω των 2εκ είναι ύποπτοι να εξαλλαχθούν σε καρκίνο, αν δεν είναι ήδη καρκίνος.
- Την μορφολογία του πολύποδα. Οι περισσότεροι πολύποδες είναι έμισχοι, δηλαδή έχουν μίσχο και μοιάζουν σαν μανιτάρι. Ενώ άλλοι είναι άμισχοι με ευρεία βάση. Κατά κανόνα οι έμισχοι πολύποδες είναι συνήθως καλοήθεις.
Ταξινόμηση με βάση τα ιστολογικά χαρακτηριστικά του πολύποδα. Η ταξινόμηση αυτή είναι η ποιο σημαντική και βασίζεται στο είδος και τον τύπο των κυττάρων που σχηματίζουν τον πολύποδα. Για να γίνει ιστολογική εξέταση είναι απαραίτητο να αφαιρεθεί ο πολύποδας ή έστω να ληφθεί αντιπροσωπευτική βιοψία από τον πολύποδα και να σταλθεί για ιστολογική εξέταση. Με βάση την ιστολογική τους εξέταση οι πολύποδες ταξινομούνται ως εξής.
- Αδενωματώδης πολύποδες. Οι αδενωματώδεις πολύποδες είναι οι πλέον επικίνδυνοι πολύποδες επειδή έχουν και τον μεγαλύτερο κίνδυνο εξαλλαγής
σε καρκίνο. Να σημειωθεί ότι οι αδενωματώδεις πολύποδες χαρακτηρίζονται ως προκαρκινικές καταστάσεις.
Οι αδενωματώδης πολύποδες διακρίνονται με βάση την ιστολογική τους εικόνα σε τρεις τύπους. Τα σωληνωτά αδενώματα, τα λαχνωτά αδενώματα και τα μικτά αδενώματα (σωληνώδη και λαχνωτά ). Η διάκριση αυτή, μας ενδιαφέρει επειδή έχουν διαφορετική πιθανότητα να εξελιχθούν σε καρκίνο (σωληνωτά 5%, λαχνωτά 40% και τα μικτά 22%) Η πιθανότητα να αναπτυχθεί καρκίνος πάνω σε έναν αδενωματώδη πολύποδα αυξάνεται όσο αυξάνει το μέγεθος του. Ένα αδένωμα μικρότερο του ενός εκατοστού έχει 1% πιθανότητα να έχει καρκίνο, ενώ αδένωμα μεγαλύτερο από 2 εκ. έχει 45% πιθανότητα να έχει καρκίνο ήδη την στιγμή της διάγνωσης.
Συμπερασματικά, α) Οι αδενωματώδης πολύποδες θεωρούνται προκαρκινικές μορφές. β) Η πιθανότητα εμφάνισης αδενωματώδη πολύποδα αυξάνεται με την πάροδο της ηλικία, φθάνοντας να είναι 30% σε άτομα ηλικίας 65 ετών. γ) Όσο αυξάνεται το μέγεθος του πολύποδα, τόσο αυξάνεται και η πιθανότητα κακοήθους εξαλλαγής. δ) Τα λαχνωτά αδενώματα είναι πιο επικίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο από ότι τα σωληνώδη.
- Υπερπλαστικοί πολύποδες. Οι υπερπλαστικοί πολύποδες είναι μικροί “αθώοι” πολύποδες που δεν εξαλλάσσονται και δεν εξελίσσονται σε καρκίνο. Επομένως, οι ασθενείς με υπερπλαστικούς πολύποδες δεν διατρέχουν κάποιο ιδιαίτερο κίνδυνο και δεν χρειάζονται ιδιαίτερη παρακολούθηση.
- Φλεγμονώδεις πολύποδες. Εμφανίζονται σε χρόνιες φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου όπως η ελκώδης κολίτιδα ή η νόσος Crohn και αφορούν κατά κανόνα καλοήθεις πολύποδες.
Ποιοι παράγοντες συμβάλουν στην εμφάνιση τους;
Έχει διαπιστωθεί ότι, μια σειρά παραγόντων επηρεάζουν θετικά την εμφάνιση των πολυπόδων του παχέος εντέρου. Οι σημαντικότεροι από αυτούς είναι:
- Ηλικία. Η εμφάνιση των πολυπόδων σχετίζεται άμεσα με την ηλικία των ανθρώπων. Οι περισσότεροι άνθρωποι ηλικίας άνω των 50ετών έχουν τουλάχιστον ένα πολύποδα στο έντερο τους. Ενώ οι πολύποδες και ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι σπάνιοι πριν από την ηλικία των 40 ετών. Αυτός είναι και ο λόγος, που προτείνεται η κολονοσκόπιση σε όλους τους ανθρώπους ηλικίας άνω των 50ετών.
- Κληρονομικότητα. Έχει αυξημένη πιθανότητα να εμφανίσει κάποιος πολύποδες στο έντερο του -ακόμα και σε μικρότερες ηλικίες- αν έχει κάποιος συγγενής του, πρώτου βαθμού. Η συχνότητα αυξάνεται, εάν έχουν πολύποδες περισσότερα μέλη της οικογένειάς του. Επίσης υπάρχουν γενετικές μεταλλάξεις γονιδίων που μπορούν να κληρονομηθούν και να προκαλέσουν την οικογενή πολυποδιάση, κατά την οποία αναπτύσσονται εκατοντάδες πολύποδες στο έντερο από την ηλικία των 20 ετών.
- Διατροφή. Διατροφή πλούσια σε κρέας, ζωικά λίπη, συντηρητικά τροφίμων, και φτωχή σε φυτικές ίνες συμβάλλει θετικά στην εμφάνιση των πολυπόδων του εντέρου. Αντίθετα η κατανάλωση τροφών που περιέχουν ασβέστιο και φυλικό οξύ, όπως το γάλα, το τυρί, τα φρούτα και τα λαχανικά εμποδίζουν την εμφάνιση των πολυπόδων. Επίσης αρκετές μελέτες υποστηρίζουν ότι, η λήψη ασπιρίνης ή αντιφλεγμονωδών φαρμάκων βοηθά στην πρόληψη των πολυπόδων.
- Η παχυσαρκία, η έλλειψη συστηματικής άσκησης, η κατανάλωση αλκοόλης και το κάπνισμα είναι επίσης, επιβαρυντικοί παράγοντες.
Έχουν συμπτώματα οι πολύποδες του παχέος εντέρου;
Συνήθως οι πολύποδες του εντέρου δεν προκαλούν συμπτώματα και ανακαλύπτονται σε τυχαίο έλεγχο. Εντούτοις όσο αυξάνεται το μέγεθος το πολύποδα και όσο πλησιέστερα εντοπίζεται προς το τέλος του εντέρου είναι δυνατόν να εκδηλωθούν συμπτώματα. Να σημειωθεί ότι ακόμα και μεγάλοι πολύποδες όταν εντοπίζονται στο δεξιό τμήμα του εντέρου μπορεί να παραμένουν ασυμπωματικοί. Τα συνηθέστερα συμπτώματα των πολυπόδων είναι:
- Αιμορραγία. Απώλεια αίματος από το ορθό. Η αιμορραγία αυτή συνήθως είναι μικρή και εμφανίζεται ως αίμα που επαλείφει τα κόπρανα, ενώ σε περιπτώσεις μεγάλων λαχνωτών πολυπόδων που εντοπίζονται στο ορθό μπορεί να εκδηλωθεί αιμορραγία με μορφή σταγόνων. Η εμφανής ή η μικροσκοπική απώλεια αίματος είναι πιθανόν να προκαλέσουν σιδηροπενική αναιμία.
- Διαταραχές των κενώσεων. Μεταβολές της λειτουργίας του εντέρου, δηλαδή εναλλαγή διάρροιας και δυσκοιλιότητας μπορεί να οφείλεται σε παρουσία πολύποδα. Η παρουσία ενός μεγάλου πολύποδα μπορεί να προκαλεί ακόμα και περιοδική απόφραξη του αυλού του εντέρου και να εκδηλώνεται με περιοδικούς κωλικούς εντέρου. Και τέλος η παρουσία ένας μεγάλου λαχνωτού πολύποδα μπορεί να προκαλεί διάρροιες λόγω παραγωγής μεγάλων ποσοτήτων βλέννας.
Πως γίνεται η διάγνωση και η αντιμετώπιση των πολυπόδων του παχέος εντέρου;
Η μέθοδος εκλογής για την ανεύρεση των πολύποδων είναι η ολική κολονοσκόπηση του παχέος εντέρου. Μέσω ενός εύκαμπτου ενδοσκοπίου το οποίο εισάγεται από το ορθό – ενώ ο ασθενής βρίσκεται υπό καταστολή- ελέγχεται με άμεση επισκόπηση όλο το μήκος του παχέος εντέρου μέχρι την ειλεοτυφλική βαλβίδα. Η μέθοδος αυτή εξασφαλίζει αφενός την πιθανή ανάδειξη του πολύποδα και αφετέρου επιτρέπει -όταν αυτό είναι εφικτό- την ολική του αφαίρεση ή έστω την λήψη βιοψιών. Ο ενδοσκόπος εκτιμώντας τα μορφολογικά χαρακτηριστικά, του ή των πολυπόδων, έχει μια πρώτη άποψη για την καλοήθεια ή όχι του πολύποδα. Στην συνέχεια μέσω ειδικού βρόγχου πολυποδεκτομής συλλαμβάνεται η βάση του πολύποδα -σε υγιή όρια- και με την χρήση υψηλής συχνότητας ρεύματος εκτελείται η εκτομή και αφαίρεση του πολύποδα. Τα τελευταία χρόνια, δυο νέες τεχνικές, η ενδοσκοπική βλενογόνια εκτομή
(ΕMR), και ο ενδοσκοπικός υποβλενογόνιος διαχωρισμός (ESD), επιτρέπουν την αφαίρεση ακόμη και μεγάλων επίπεδων πολυπόδων.
Γνωρίζοντας ότι, η εμφάνιση των πολυπόδων αυξάνεται με την πάροδο της ηλικίας και κυρίως μετά την ηλικία των 50ετών καθώς και ότι κάποιοι από αυτούς θα εξελιχθούν σε καρκίνο, καθίσταται απαραίτητος ο προληπτικός έλεγχος του παχέος εντέρου με κολονοσκόπηση να ξεκινάει από την ηλικία των 50ετών. Ενώ σε περιπτώσεις θετικού οικογενειακού ιστορικού ο έλεγχος πρέπει να ξεκινάει νωρίτερα. Επίσης προτείνεται από την ηλικία των 40ετών και άνω μαζί με τον ετήσιο εργαστηριακό έλεγχο (check up) να γίνεται και έλεγχος κοπράνων για μικροσκοπική απώλεια αίματος (Mayer κοπράνων). Αυτό συστήνεται γιατί είναι γνωστό ότι κάποιοι πολύποδες μπορεί να εμφανίσουν μικροσκοπική αιμορραγία.
Τι πρέπει να γνωρίζομε;
Όλα αυτά που πρέπει να γνωρίζουμε για τους πολύποδες του παχέος εντέρου είναι τα ακόλουθα:
- Η εμφάνιση πολυπόδων στο παχύ έντερο είναι συχνή, και αυξάνεται με την πάροδο της ηλικίας. Υπολογίζεται ότι το 50% των ανθρώπων ηλικίας άνω των 60 ετών έχει τουλάχιστον ένα πολύποδα στο παχύ του έντερο. Η ηλικία των 50 ετών θεωρείται κρίσιμη για την εμφάνιση πολυπόδων.
- Οι περισσότεροι πολύποδες είναι καλοήθεις. Εντούτοις, ορισμένοι από αυτούς πρόκειται να εξαλλαχθούν σε καρκίνο. Ένας καλοήθης πολύποδας θα χρειαστεί περίπου 5-10 χρόνια για να εξελίχθη σε καρκίνο.
- Οι μικροί πολύποδες είναι συνήθως καλοήθεις. Αντίθετα πολύποδες άνω των 2εκ είναι ύποπτοι να εξαλλαχθούν σε καρκίνο, αν δεν είναι ήδη καρκίνος.
- Οι αδενωματώδεις πολύποδες και ιδιαίτερα τα λαχνωτά αδενώματα είναι επικίνδυνα και θεωρούνται ως προκαρκινικές καταστάσεις. Για τον λόγω αυτό χρήζουν άμεσης αφαίρεσης.
- Οι περισσότεροι πολύποδες δεν προκαλούν συμπτώματα. Όμως οι μεγάλοι πολύποδες μπορεί να προκαλέσουν αιμορραγία, σιδηροπενική αναιμία, διαταραχές των κενώσεων -δηλαδή εναλλαγή διάρροιας με δυσκοιλιότητας- και τέλος κωλικό του εντέρου.
- Πολύποδες και καρκίνος του παχέος εντέρου είναι σπάνιοι πριν από την ηλικία των 40 ετών. Η συχνότητα και των δύο καταστάσεων αυξάνεται με την πάροδο της ηλικίας.
- Οι περισσότεροι καρκίνοι του παχέος εντέρου ξεκινούν από ένας αρχικά καλοήθη πολύποδα, ο οποίος εξαλλάσσεται σε καρκίνο.
- Για να μειωθεί ο αριθμός των θανάτων, λόγω καρκίνου παχέος εντέρου, είναι απαραίτητο να εντοπίζονται και να αφαιρούνται οι πολύποδες πριν εξελιχθούν σε καρκίνο.
- Η κολονοσκόπηση είναι μέθοδος εκλογής για την ανίχνευση και την αφαίρεση των πολυπόδων του παχέος εντέρου.
- Είναι απαραίτητος ο προληπτικός έλεγχος του παχέος εντέρου με κολονοσκόπηση από την ηλικία των 50ετών. Σε περιπτώσεις αρνητικής κολονοσκόπησης και εφόσον δεν υπάρχουν άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες, η εξέταση επαναλαμβάνεται κάθε πενταετία.
- Προτείνεται από την ηλικία των 40ετών και άνω μαζί με τον ετήσιο εργαστηριακό έλεγχο (check up) να γίνεται και έλεγχος κοπράνων για μικροσκοπική απώλεια αίματος (Mayer κοπράνων). Ο έλεγχος των κοπράνων μια φορά το χρόνο για την ανίχνευση αίματος σε λανθάνουσα μορφή, μειώνει τους θανάτους λόγω καρκίνου του παχέος εντέρου 30%
- Οι συγγενείς πρώτου βαθμού ασθενών με καρκίνο παχέος εντέρου, έχουν αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν προκαρκινικούς πολύποδες. Ο κίνδυνος αυξάνεται εάν έχουν προσβληθεί δύο ή περισσότερα μέλη στην οικογένεια ή εάν ένα μέλος έχει παρουσιάσει προκαρκινικό πολύποδα ή καρκίνο πριν από την ηλικία των 60 ετών.
- Άνθρωποι που πάσχουν ή έχουν ιστορικό οικογενούς πολυποδίασης εντάσσονται σε διαφορετικό -ποιο εντατικό- πρόγραμμα παρακολούθησης. Επίσης ασθενείς που πάσχουν από φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου (ελκώδη κολίτιδα και νόσος του Crohn) παρουσιάζουν μεγαλύτερο από το συνήθη κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου, και εντάσσονται σε αυξημένη παρακολούθηση.
- Διατροφή πλούσια σε κρέας, ζωικά λίπη, συντηρητικά τροφίμων, η κατανάλωση αλκοόλ, το κάπνισμα, η έλλειψη άσκησης και η παχυσαρκία συμβάλουν θετικά στην εμφάνιση πολυπόδων. Αντίθετα η κατανάλωση τροφών που περιέχουν ασβέστιο και φυλικό οξύ, όπως το γάλα, το τυρί, τα φρούτα και τα λαχανικά εμποδίζουν την εμφάνιση των πολυπόδων. Επίσης αρκετές μελέτες υποστηρίζουν ότι, η λήψη ασπιρίνης ή αντιφλεγμονωδών
φαρμάκων βοηθά στην πρόληψη των πολυπόδων.
Διαβάστε σχετικά άρθρα