Όζος στον θυρεοειδή αδένα, ονομάζεται κάθε περίγραπτο μόρφωμα με ποικίλες κάθε φορά διαστάσεις που ξεχωρίζει από τον υπόλοιπο αδένα και μπορεί να βρίσκεται επάνω ή μέσα στον αδένα. Οι όζοι είναι συχνοί και απαντώνται σε ποσοστό 4% στις γυναίκες και 1% στους άνδρες. Είναι λιγότερο συχνοί σε νεότερους ασθενείς και αυξάνουν σε συχνότητα με την ηλικία.
Συνήθως υπάρχουν περισσότεροι το ενός όζοι που σχηματίζονται στους λοβούς του θυρεοειδούς και ανευρίσκονται από τον γιατρό κατά την κλινική ψηλάφηση του αδένα ή είναι απεικονιστικό εύρημα μετά τον υπερηχογραφικό έλεγχο του αδένα. Στην πλειονότητα τους, οι όζοι είναι καλοήθεις υπερπλασίες.
Μπορεί να είναι κυστικοί ή και συμπαγείς. Συνήθως οφείλονται σε τοπική υπερπλασία του αδένα ή ίνωση χωρίς όμως να αποκλείεται η πιθανότητα κακοήθειας. Για τον λόγω αυτό, σε κάθε περίπτωση η ανεύρεση όζου ή όζων στο θυρεοειδή αδένα οφείλει να διερευνάται με σχολαστικότητα και λεπτομέρεια προκειμένου να διαγνωστεί η γενεσιουργός αιτία ( πολυοζώδης βρογχοκήλη, θυρεοειδίτιδα, τοξικό αδένωμα κ.τ.λ) και συγχρόνως, να αποκλεισθεί ή να επιβεβαιωθεί η ύπαρξη κακοήθειας.
Έχουν συμπτώματα οι όζοι;
Οι περισσότεροι ασθενείς με όζους στο θυρεοειδή δεν παρουσιάζουν ενοχλήσεις ή συμπτώματα. Η ανεύρεση τους είναι τυχαία, είτε κατά την κλινική εξέταση ,είτε κατά την απεικονιστική εξέταση άλλων οργάνων, όπως για παράδειγμα η μαγνητική τομογραφία αυχένα ή το triplex καρωτίδων. Εντούτοις σε ορισμένες περιπτώσεις πολλαπλών ή μεγάλων όζων είναι πιθανόν κάποιος να παρατηρήσει μια ανισότιμη διόγκωση στην πρόσθια τραχηλική χώρα, πιθανόν κάποιο ακαθόριστο αίσθημα βάρους και σπανιότερα μεταβολή της έντασης ή της χροιάς της φωνής του. Οι όζοι του θυρεοειδούς δεν πονάνε ενοχλητικά τους ασθενείς.
Πως αντιμετωπίζονται οι όζοι του θυρεοειδή;
Τις περισσότερες φορές οι όζοι αποτελούν απλές τοπικές υπερπλασίες του αδένα, ενώ άλλες φορές μπορεί να είναι κυστικοί όζοι, δηλαδή να περιέχουν κάποιο είδους υγρό ή ακόμα να είναι φλεγμονώδους αιτιολογίας όπως συμβαίνει στις θυρεοειδίτιδες. Ωστόσο σε ένα ποσοστό περίπου 10% οι όζοι αυτοί είναι κακοήθεις μάζες που θα εξελιχθούν σε καρκίνο του θυρεοειδή.
Συμπερασματικά λοιπόν, παρότι η μεγάλη πλειοψηφία των θυρεοειδικών όζων είναι καλοήθης εντούτοις κάθε όζος στον θυρεοειδή θα πρέπει να εξετάζεται προκειμένου να αποκλεισθεί η ύπαρξη κακοήθειας.
Η διαγνωστική διερεύνηση των όζων στηρίζεται στον αιματολογικό έλεγχο που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει την μέτρηση των θυρεοειδικών ορμονών (TSH, FT4, T3) και σε τρείς κυρίως, ειδικές εξετάσεις που θα καθορίσουν τον χαρακτήρα του όζου και την κατάλληλη θεραπεία.
Οι εδικές εξετάσεις που προτείνονται για την διερεύνηση ενός ή περισσότερων όζων στο θυρεοειδή αδένα είναι οι ακόλουθες:
- Υπερηχογράφημα θυρεοειδούς. Το υπερηχογράφημα είναι η καταλληλότερη εξέταση για την απεικόνιση του θυρεοειδή αδένα. Παρέχει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τα μορφολογικά στοιχεία του αδένα (μέγεθος, σύσταση, αιμάτωση, ανατομικά όρια) και μπορεί να απεικονίσει όζους μέχρι 3-3,5 χιλιοστά. Επιπλέον μπορεί να διαχωρίσει του κυστικούς όζους από του συμπαγείς. Να σημειωθεί ότι, οι κυστικοί όζοι είναι συνήθως καλοήθεις σε αντίθεση με τους συμπαγείς όζους που είναι δυνητικά κακοήθεις. Εντούτοις οι περισσότεροι όζοι είναι μεικτοί δηλαδή, έχουν κυστικά και συμπαγή στοιχεία, ενώ οι αμιγώς κυστικοί όζοι είναι σπάνιοι. Συνεπώς, όταν το υπερηχογράφημα δεν μπορεί να είναι απόλυτα διευκρινιστικό και ανάλογα με τον υπόλοιπο εργαστηριακό έλεγχο είναι δυνατόν να χρειαστεί η βιοψία ή το σπινθηρογράφημα θυρεοειδούς.
- Βιοψία όζου δια λεπτής βελόνας (FNA) Η βιοψία λαμβάνεται μέσω λεπτής βελόνας, στοχευόμενα από τον ύποπτο προς διερεύνηση όζο και καθοδηγούμενη από το υπέρηχο. Η καθοδήγηση αυτή επιτρέπει τη λήψη δείγματος από το συμπαγές τμήμα των όζων και αποφεύγεται η παρακέντηση του γειτονικού φυσιολογικού θυρεοειδικού ιστού ειδικά σε μικρούς όζους. Η εξέταση γίνεται μόνο με τοπική αναισθησία στο σημείο του δέρματος που μπαίνει η λεπτή βελόνα. Η διάρκεια της εξέτασης είναι λίγα λεπτά και στην συνέχεια ο ασθενής μπορεί να συνεχίσει της καθημερινές δραστηριότητες του.
Η πληροφορίες που παρέχει η βιοψία είναι καθοριστικές για το είδος και την κατάσταση των κυττάρων που σχηματίζουν τον όζο. Ωστόσο, σε ποσοστό περίπου 15% των δειγμάτων της βιοψίας κρίνονται ανεπαρκή. Που σημαίνει ότι δεν έχει ληφθεί επαρκής αριθμός κυττάρων. Η περίπτωση αυτή είναι συχνή με κυστικούς όζους, που περιέχουν πολύ λίγα κύτταρα θυρεοειδούς για να εξεταστούν.
Εδώ πρέπει να αναφερθεί ότι η FNA μπορεί να επιβεβαιώσει την ύπαρξη καρκινικών ή προκαρκινικών κυττάρων αλλά δεν μπορεί να αποκλείσει με απόλυτη βεβαιότητα την ύπαρξή τους. Αυτό σημαίνει ότι αν το αποτέλεσμα της εξέτασης είναι αρνητικό για κακοήθεια, ο ειδικός ιατρός οφείλει να συνεκτιμήσει την συνολική εικόνα και τα αποτελέσματα των προηγηθέντων εξετάσεων.
Πρέπει να αναφέρουμε ότι, περίπου ένα 5% των βιοψιών με λεπτή βελόνα είναι ψευδώς θετικές και ένα 5% είναι ψευδώς αρνητικές. Έτσι, τα μόνα αποτελέσματα της βιοψίας που αξιολογούνται 100% είναι τα θετικά αποτελέσματα. Τα αρνητικά αποτελέσματα είναι ενδεικτικά. Αν λοιπόν έχουμε μια αρνητική για κακοήθεια FNA, αλλά ο υπόλοιπος εργαστηριακός έλεγχος είναι ύποπτος, τότε ο ειδικό μπορεί να ζητήσει επανάληψη της βιοψίας ή την τακτική υπερηχογραφική παρακολούθηση του όζου. Ένας όζος του θυρεοειδή που μεγαλώνει ή/και αυξάνει την αιμάτωση του είναι ενδεικτικός κακοήθειας. - Σπινθηρογράφημα θυρεοειδούς. Το σπινθηρογράφημα είναι μια εξέταση που απεικονίζει την λειτουργική κατάσταση του θυρεοειδούς. Η εξέταση απαιτεί την χορήγηση μιας μικρής δόσης ραδιενεργού ισότοπου του ιωδίου, το οποίο απορροφάται από το κύτταρα του αδένα. Η εξέταση αυτή μπορεί να μας δείξει, αν ο όζος του θυρεοειδή που εξετάζουμε είναι λειτουργικός, δηλαδή παράγει ορμόνες (θερμός όζος), αν δεν είναι λειτουργικός, δηλαδή δε παράγει ορμόνες (ψυχρός όζος), ή αν ακόμα είναι ύπερλειτουργικος, δηλαδή υπερπαράγει ορμόνες, όπως για παράδειγμα συμβαίνει στο τοξικό αδένωμα. Οι θερμοί όζοι εξαιρετικά σπάνια μπορεί να υποκρύπτουν κακοήθεια. Αντίθετα οι ψυχροί όζοι πάντα είναι ύποπτοι και εγείρουν σοβαρό κίνδυνο κακοήθειας.
Ποια είναι η θεραπευτική αντιμετώπιση των όζων;
Ο ειδικός γιατρός αξιολογεί πολλές παραμέτρους. Τις απεικονιστικές εξετάσεις που αναφέραμε, τον εργαστηριακό έλεγχο, το ιστορικό και την κλινική κατάσταση, το φύλο και την ηλικία του ασθενούς.
Σε ασθενείς με καλοήθεις όζους δεν χρειάζεται ειδική αγωγή και ο ασθενής μπαίνει σε πρόγραμμα παρακολούθησης. Η χορήγηση θυροξίνης δεν φαίνεται να έχει ουσιαστικά αποτελέσματα.
Σε ασθενείς με καλοήθεις θερμούς όζους, και ανάλογα της ηλικίας, μπορεί να χορηγηθεί ραδιενεργό ιώδιο. Σε μεγάλους θερμούς όζους προτείνεται η ολική θυρεοειδεκτομή.
Σε ασθενείς που υπάρχει διάγνωση ή έστω σοβαρή υποψία κακοήθειας, στήνεται χειρουργική αφαίρεση όλου του θυρεοειδούς (ριζική θυρεοειδεκτομή) και όπου είναι απαραίτητο και λεμφαδενικός καθαρισμός.
Διαβάστε σχετικά άρθρα