Ο καρκίνος του οισοφάγου παρότι είναι ένας σπάνιος όγκος, εντούτοις την τελευταία δεκαετία παρουσιάζει μια ανησυχητικά αυξητική τάση. Η μεταβολή αυτή, αποδίδετε στην αύξηση των ποσοστών της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, της οισοφαγίτιδας, του οισοφάγου Barrett και των βιομηχανοποιημένων γευμάτων. Ο καρκίνος του οισοφάγου εμφανίζεται συνηθέστερα στους άντρες σε σχέση με τις γυναίκες σε αναλογία 3 άντρες προς 1 γυναίκα. Ενώ το συνηθέστερο σύμπτωμα στον καρκίνο του οισοφάγου είναι η προοδευτικά επιδεινούμενη δυσκαταποσία. Η γαστροσκόπηση ή οισοφαγοσκόπηση, με λήψη βιοψιών είναι η απαραίτητη εξέταση για την διάγνωση της νόσου.
Τι είναι ο καρκίνος του οισοφάγου;
Το αδενοκαρκίνωμα είναι η συνηθέστερη μορφή καρκίνου του οισοφάγου και αναπτύσσεται κυρίως στο κατώτερο τμήμα του οργάνου, δηλαδή στην θέση που ο οισοφάγος ενώνεται με το στομάχι. Για τον λόγω αυτό ονομάζεται και καρκίνος της γαστροοισοφαγικής συμβολής.
Η θέση αυτή σχετίζεται άμεσα με την γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, την οισοφαγίτιδα και την διαφραγματοκήλη που συχνά τις συνοδεύει. Στο αρχικό στάδιο τα καρκινικά κύτταρα αναπτύσσονται στο εσωτερικό τοίχωμα του οισοφάγου και σταδιακά διηθούν το τοίχωμα του οργάνου επεκτεινόμενα προς τα έξω. Με τον τρόπο αυτό διηθούν λεμφαδένες και αιμοφόρα αγγεία, προκαλώντας μεταστάσεις κυρίως στους πνεύμονες και το ήπαρ.
Ποια συμπτώματα έχει ο καρκίνος του οισοφάγου;
Σε πρώιμο στάδιο, τα συμπτώματα είναι ήπια και συνηθώς περνούν απαρατήρητα. Η καούρα και οι άτυπες οπισθοστερνικές ενοχλήσεις είναι τα συνηθέστερα συμπτώματα που τις περισσότερες φορές μπορεί να αποδίδονται σε γνωστή οισοφαγίτιδα ή διαφραγματοκήλη.
Με την εξέλιξη της νόσου, το προεξέχων σύμπτωμα είναι η προοδευτικά επιδεινούμενη δυσκαταποσία. Ο ασθενής αισθάνεται δυσκολία στην κατάποση της τροφής, σαν να σταματάει η μπουκιά που καταπίνει σε κάποιο σημείο του οισοφάγου, ανάλογα με την θέση που βρίσκεται ο όγκος. Στην αρχή η δυσκολία στην κατάποση αφορά τις στερεές τροφές ενώ προοδευτικά επεκτείνεται και στις υδαρείς ακόμα και τα υγρά.
Πολύ συχνά η δυσκαταποσία συνοδεύτε με έντονο πόνο στο στήθος λόγω της διάτασης του οισοφάγου.
Ένα άλλο σύμπτωμα είναι ο έμετος που μπορεί να εμφανίζεται κατά την διάρκεια του γεύματος ή ακόμα και να προκαλείτε από τον ασθενή για την ανακούφιση του οπισθοστερνικού πόνου.
Με την εξέλιξη της νόσου και λόγω τις αιμορραγίας εμφανίζεται αιματέμεση, δηλαδή αποβολή αίματος με τον εμετό, μέλαινες κενώσεις, αναιμία και φυσικά αίσθημα καταβολής και αδυναμίας. Οι ασθενείς περιορίζουν τα γεύματα τους, ακόμα και την λήψη υγρών, με αποτέλεσμα την προοδευτική απώλεια βάρους και την αφυδάτωση, που επιδεινώνει περεταίρω την καταβολή των δυνάμεων τους.
Στις περιπτώσεις που ο καρκίνος του οισοφάγου περάσει έξω από τον οισοφάγο, στο μεσοθωράκιο, μπορεί να διήθηση του βρόγχους των πνευμόνων προκαλώντας δύσπνοια, πόνο στην πλάτη ακόμα και βράχος φωνής λόγω διήθηση του παλίνδρομου λαρυγγικού νεύρου.
Ποια είναι τα αίτια στον καρκίνο του οισοφάγου;
Οι συνηθέστερες αιτίες, που προδιαθέτουν τον καρκίνο του οισοφάγου είναι:
Οισοφάγος Barrett. Η πλειοψηφία των καρκίνων του οισοφάγου αναπτύσσονται στο κατώτερο τμήμα του οργάνου και την γαστροοισοφαγική συμβολή ως συνέπεια του οισοφάγου Barrett. Δηλαδή μιας δυσπλασίας των επιθηλιακών κυττάρων των οισοφάγου, που οφείλεται σε χρόνια οισοφαγίτιδα από γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση.
Έχει υπολογιστεί ότι από το σύνολο των ασθενών που πάσχουν από γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και οισοφαγίτιδα το 20% έχει και οισοφάγο Barrett ενώ το υπόλοιπο 10-15% πρόκειται να εμφανίσει. Επιπλέον, η εμφάνιση του Barrett πολλαπλασιάζει τις πιθανότητες εμφάνισης αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου, κατά 30-40 φορές.
Η έγκαιρη θεραπευτική αντιμετώπιση της οισοφαγίτιδας εμποδίζει την εμφανίσει του Barrett και άρα θα μπορούσε να προλάβει την πλειοψηφία των καρκίνων του οισοφάγου.
Αχαλασία οισοφάγου. Πρόκειται για λειτουργική διαταραχή της κινητικότητας του οισοφάγου, κατά την οποία ο κατώτερος οισοφαγικός σφιγκτήρας (βαλβιδικός μηχανισμός) δεν χαλαρώνει για να επιτρέψει την προώθηση των τροφών στο στομάχι, ενώ βρίσκεται συνεχώς σε παρατεταμένη σύσπαση. Στην αχαλασία, μεγάλο μέρος των τροφών παραμένει μόνιμα στον οισοφάγο προκαλώντας σταδιακή διάταση του οργάνου.
Ο χρόνιος ερεθισμός του οισοφάγου από την παραμονή των τροφών σχεδόν 30πλασιάζει τις πιθανότητες εμφάνισης επιδερμοειδούς καρκινώματος.
Παχυσαρκία. Η μεγάλη αύξηση του σωματικού βάρους σχετίζεται άμεσα με αυξημένο κίνδυνο αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου. Ο μηχανισμός δεν είναι γνωστός, ωστόσο πιθανόν να οφείλεται στην συσχέτιση της παχυσαρκίας με την γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και την οισοφαγίτιδα.
Διατροφή – κάπνισμα – Εγκαυματικές βλάβες. Η κατανάλωση βιομηχανοποιημένων τροφίμων και κυρίως τα συντηρητικά των τροφών μακράς διάρκειας, σχετίζονται με αύξηση του επιδερμοειδούς καρκίνου του οισοφάγου. Αντίθετα, η μεγάλη κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και χόρτων όπως και οι βιταμίνες Α, Ε και το σελίνιο φαίνεται πως έχουν προστατευτική δράση.
Έχει υπολογιστεί ότι, οι καπνιστές έχουν 10πλάσιες πιθανότητες από τους μη καπνιστές να εκδηλώσουν επιδερμοειδή καρκίνο του οισοφάγου ενώ οι πιθανότητες αυξάνονται ανάλογα με τον αριθμό των τσιγάρων.
Οι εγκαυματικές βλάβες (θερμικές ή χημικές) του οισοφάγου που προκαλούν ουλές αποτελούν προδιάθεση για την εμφάνιση καρκίνου στα σημεία της ουλής.
Πως γίνεται η διάγνωση του καρκίνου του οισοφάγου;
Η διαγνωστική προσέγγιση του ασθενούς στοχεύει αφενός στην επιβεβαίωση της νόσου μέσω βιοψιών και αφετέρου στην σταδιοποίηση της νόσου προκειμένου να επιλεχθεί η βέλτιστη θεραπευτική αντιμετώπιση. Οι σημαντικότερες εξετάσει που θα πρέπει να γίνουν είναι οι ακόλουθες.
Ενδοσκόπηση οισοφάγου (οισοφογοσκόπηση) Με την εξέταση αυτή γίνεται άμεση επισκόπηση του εσωτερικού τοιχώματος του οισοφάγου και αναγνωρίζεται η ύπαρξη της καρκινικής μάζας. Ταυτόχρονα δίνεται η δυνατότητα λήψης βιοψιών προκειμένου να προσδιοριστεί με ακρίβεια ο τύπος των καρκινικών κυττάρων και οι ιδιαιτερότητες τους. Πληροφορία μεγάλης διαγνωστικής και θεραπευτικής αξίας.
Επίσης με την ενδοσκόπηση είναι πιθανόν να αποκλεισθεί η παρουσία ενός καρκίνου και να διαγνωστεί μια καλοήθης πάθηση δυσκατοπσίας όπως για παράδειγμα ο δακτύλιος Shattski. Σε κάθε περίπτωση η ενδοσκόπηση του οισοφάγου είναι η πλέον απαραίτητη εξέταση που πρέπει να γίνετε σε κάθε ασθενή με δυσκαταποσία.
Eνδοσκοπικός υπέρηχος (EUS). Είναι μια πολύ σημαντική εξέταση που βοηθάει στο να προσδιοριστεί το βάθος της καρκινικής διήθησης στο τοίχωμα του οισοφάγου. Επιπλέον δίνει την δυνατότητα αναζήτησης παθολογικών λεμφαδένων που σχετίζονται με την εξεταζόμενη θέση.
Αξονική τομογραφία θώρακος και άνω κοιλίας. Με την εξέταση αυτή διερευνάται η τοπική επέκταση της νόσου, η παρουσία λεμφαδένων και απομακρυσμένων μεταστάσεων. Οι συνηθέστερες μεταστάσεις αφορούν τον πνεύμονα και το ήπαρ.
Ποια είναι η θεραπευτική αντιμετώπιση στον καρκίνο οισοφάγου;
Η θεραπευτική αντιμετώπιση για τον καρκίνο του οισοφάγου εξαρτάται από τρείς παράγοντες. α) το μέγεθος του όγκου, το είδος των καρκινικών κυττάρων και το βάθος διήθησης στο τοίχωμα του οισοφάγου. β) την παρουσία τοπικών ή απομακρυσμένων λεμφαδενικών διηθήσεων και γ) την παρουσία μεταστάσεων.
Ενδοσκοπική αντιμετώπιση. Μικρά νεοπλάσματα που επιβεβαιωμένα με ενδοσκοπικό υπέρηχο διηθούν μόνο τον βλεννογόνο του οισοφάγου. Αντιμετωπίζονται επιτυχώς με ενδοσκοπική εκτομή του βλεννογόνου ή ενδοσκοπική υποβλεννογονική εκτομή.
Χειρουργική επέμβαση. Η πλειοψηφία των καρκίνων του οισοφάγου απαιτεί χειρουργική επέμβαση για την τοπική ή ολική αφαίρεση του οισοφάγου και αντικατάσταση του με τμήμα του στομάχου.
Νεοπλάσματα που εντοπίζονται στην γαστροοισοφαγική συμβολή αντιμετωπίζονται με χειρουργική αφαίρεση ολόκληρου του όγκου του τελικού τμήματος του οισοφάγου (2-3εκ) μαζί με όλους τους δυνητικά κακοήθεις λεμφαδένες, καθώς κι ενός τμήματος του στομάχου. Η επέμβαση γίνεται λαπαροσκοπικά ή ανοιχτά με χειρουργική τομή.
Νεοπλάσματα που εντοπίζονται κεντρικότερα του οισοφάγου απαιτείται ολική αφαίρεση του οισοφάγου, λεμφαδενικός καθαρισμός και αντικατάσταση οισοφάγου με στομάχι.
Υπάρχουν δύο τύποι επεμβάσεων.
Οισοφαγεκτομή με θωρακοτομή, εκτελείται με δεξιά θωρακοκοιλιακή τομή, γίνεται λεμαδενικός καθαρισμός του μεσοθωρακίου και τραχηλική αναστόμωση του στομάχου με τον εγγύς οισοφάγο. Είναι μια βαριά επέμβαση με αυξημένο ποσοστό θνητότητας.
Οισοφαγεκτομή δια του διαφράγματος. Ο οισοφάγος παρασκευάζεται από την κοιλιά και τον τράχηλο και αφαιρείται. Αντικαθίσταται από τον στόμαχο, ο οποίος αναστομώνεται στον τράχηλο με τον υπολειπόμενο τραχηλικό οισοφάγο. Η επέμβαση αυτή έχει το μειονέκτημα του περιορισμένου λεμφαδενικού καθαρισμού και του αυξημένου κινδύνου αιμορραγίας.
Χημειοθεραπεία και Ακτινοθεραπεία. Έχουν κυρίως συμπληρωματικό ή ανακουφιστικό ρόλο στην αντιμετώπιση του καρκίνου του οισοφάγου. Με την διάγνωση και την στασδιοποίηση της νόσου, ο ασθενής μελετάτε σε ογκολογικό συμβούλιο, προκειμένου να εκτιμηθούν τα οφέλη από μια παροεγχειρητική ή μετεγχειρητική επικουρική θεραπεία.
Stent οισοφάγου. Ανεγχείρητοι καρκίνοι του οισοφάγου που δημιουργούν αδυναμία σίτισης και λήψης υγρών, αντιμετωπίζονται επιτυχώς με την τοποθέτηση μεταλλικών αυτοδιατεινόμενων stent. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται η βατότητα του οισοφάγου και άρα η σίτιση του ασθενούς. Η ανακούφιση των ασθενών είναι πολύ μεγάλη ενώ βελτιώνεται σημαντικά η ποιότητα της ζωής τους. Επιπλέον το stent του οισοφάγου μπορεί να συνδυαστεί με ακτινοθεραπεία ή/και χημειοθεραπεία.
Διαβάστε σχετικά άρθρα