Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι ο τρίτος ποιό συχνός καρκίνος στον άνθρωπο. Κάθε χρόνο χιλιάδες ανθρώπων στον κόσμο μαθαίνουν ότι πάσχουν από καρκίνο του παχέος εντέρου και του ορθού. Μια πάθηση που μπορεί εύκολα να προληφθεί ή και να θεραπευτεί ακόμα, αν διαγνωσθεί σε πρώιμο στάδιο. Το παχύ έντερο, το οποίο ονομάζεται και κόλον είναι το τελικό τμήμα του πεπτικού συστήματος.
Πρόκειται για μυϊκό σωλήνα μήκους 130 με 160 εκατοστά που χωρίζεται σε τυφλό, ανιόν κόλον, εγκάρσιο κόλον, κατιών κόλον και σιγμοειδές, ενώ τα τελευταία 12 με 16 εκατοστά πριν τον δακτύλιο (πρωκτό) σχηματίζουν το ορθό.
Μετά την πέψη στο στομάχι και το λεπτό έντερο, η τροφή εισέρχεται στο κόλον διαμέσου μιας ανεπίστροφης βαλβίδας που ονομάζεται ειλεοτυφλική βαλβίδα και αποτελεί το σημείο ένωσης του λεπτού με το παχύ έντερο.
Το υπολειπόμενο ποσοστό νερού επαναρροφάται από τον βλεννογόνο του παχέος εντέρου στο σώμα αφήνοντας στερεά υπολείμματα, τα κόπρανα. Τα κόπρανα στην συνέχεια, κινούνται μέσα από το κόλον και το ορθό και εξέρχονται από το σώμα διαμέσου του πρωκτού.
Τι είναι ο καρκίνος του παχέος εντέρου;
Κάθε όργανο του ανθρώπινου σώματος (όπως και το παχύ έντερο) σχηματίζεται από την συνάθροιση πολλών χιλιάδων κυττάρων με διαφορετικές λειτουργικές ιδιότητες που στο σύνολο τους όλα μαζί δίνουν την μορφολογία το σχήμα και την λειτουργική ικανότητα του οργάνου. Το κύτταρα αυτά ζουν την δική τους ζωή. Γεννιούνται, αναπτύσσονται λειτουργικά και στο τέλος φθείρονται γερνάνε και πεθαίνουν για να αντικατασταθούν από άλλα νεότερα. Ο ρυθμός αυτός είναι απόλυτα ελεγχόμενος και το νέο κύτταρο θα γεννηθεί μόνο όταν το διπλανό του κύτταρο γεράσει, αρρωστήσει ή πάθει κάποια βλάβη. Με τον τρόπο αυτό τα όργανα του σώματος αναπτύσσονται, προσαρμόζονται, επουλώνουν τις βλάβες τους, και διατηρούνται λειτουργικά και ικανά να επιτελούν τον σκοπό τους.
Ο καρκίνος συμβαίνει, όταν κάποια κύτταρα ή ομάδα κυττάρων αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται χωρίς έλεγχο ενώ ταυτόχρονα χάνουν τις αρχικές τους λειτουργικές ιδιότητες. Στην αρχή τα κύτταρα αυτά σχηματίζουν μάζες, τους καρκινικούς όγκους που αναπτύσσονται πολύ γρήγορα και καταστρέφουν τα γειτονικά υγιή κύτταρα. Καρκινικά κύτταρα είναι δυνατό να αποσπαστούν απ’ τον κύριο όγκο και να εισέλθουν στην αιματική κυκλοφορία και στο λεμφικό σύστημα. Έτσι ο καρκίνος μπορεί να εξαπλωθεί και σε άλλα μέρη του σώματος. Τα καρκινικά κύτταρα του παχέος εντέρου όταν εξαπλωθούν έξω απ’ αυτό, συνήθως προχωρούν προς γειτονικούς λεμφαδένες. Η εξάπλωση αυτή του καρκίνου λέγεται μετάσταση.
Ο καρκίνος του παχέος εντέρου μπορεί να εξαπλωθεί και σε άλλα μέρη του σώματος, όπως στο ήπαρ, τους πνεύμονες, τον εγκέφαλο, τα νεφρά και την ουροδόχο κύστη. Όταν ο καρκίνος εξαπλώνεται και σε άλλα μέρη του σώματος, ο νέος όγκος έχει τα ίδια διαταραγμένα κύτταρα και το ίδιο όνομα με τον αρχικό (πρωτογενή) όγκο. Για παράδειγμα, εάν ο καρκίνος του παχέος εντέρου μετασταθεί στο ήπαρ, τα καρκινικά κύτταρα του ήπατος θα ‘ναι καρκινικά κύτταρα παχέος εντέρου. Η ασθένεια καλείται έτσι μεταστατικός καρκίνος του παχέος εντέρου (κι όχι καρκίνος του ήπατος).
Πόσο συχνός είναι ο καρκίνος του παχέος εντέρου;
Ο καρκίνος του παχέος εντέρου, ο οποίος διακρίνεται σε καρκίνο του κόλου και σε καρκίνο του ορθού, είναι το τρίτο πιο συχνό κακόηθες νεόπλασμα στον ανθρώπινο οργανισμό. Υπολογίζεται ότι περισσότερες από 300.000 νέων περιπτώσεων διαγιγνώσκονται κάθε χρόνο στην Ευρώπη από τους οποίους οι μισοί θα πεθάνουν εξ αιτίας του καρκίνου. Η πιθανότητα ενός ατόμου, να αναπτύξει στη διάρκεια της ζωής του καρκίνο του παχέος εντέρου πλησιάζει το 6% και για τα δύο φύλα, ενώ περίπου οι μισοί από αυτούς θα πεθάνουν από τη νόσο. Εντούτοις, σήμερα καταγράφεται μείωση στην συχνότητα και την θνησιμότητα από την νόσο σε σχέση με τα τέλη του 20ου αιώνα.
Ποιοι παράγοντες προδιαθέτουν στην εμφάνιση του καρκίνου του παχέος εντέρου;
Στην εμφάνιση του καρκίνου του παχέος εντέρου προδιαθέτουν περιβαλλοντικοί και διατροφικοί παράγοντες που έχουν σχέση κυρίως με τις καθημερινές συνήθειες του ατόμου, γενετικοί παράγοντες που προδιαθέτουν στην εμφάνιση της νόσου καθώς και ορισμένες νόσοι ή παθήσεις που θεωρούνται προκαρκινικές καταστάσεις.
Να σημειωθεί ότι οι αδενωματώδεις πολύποδες του εντέρου έχουν άμεση σχέση με την εμφάνιση του καρκίνου του παχέος εντέρου.
Διαβάστε περισσότερα εδώ
Ποια κατηγορία ανθρώπων, θα μπορούσαμε να πούμε ότι, ανήκει σε ομάδα υψηλού κινδύνου για την εμφάνιση της νόσου;
Την ομάδας υψηλού κινδύνου την αποτελούν άνθρωποι με τα παρακάτω χαρακτηριστικά.
- Άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών, αφού είναι διαπιστωμένο ότι ποσοστό 90% των περιστατικών καρκίνου παχέος εντέρου διαγιγνώσκεται σε άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών. Ενώ ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι πολύ σπάνιος σε ηλικίες κάτω των 45ετών
- Άτομα με νοσογόνο παχυσαρκία (BMI>40)
- Άτομα με διατροφικές συνήθεις που αφορούν την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων κόκκινου κρέατος, διατροφικών σκευασμάτων με συντηρητικά, μειωμένη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών.
- Άτομα με πλημμελή σωματική δραστηριότητα και φυσική άσκηση.
- Άτομα με αδενωματώδεις πολύποδες παχέος εντέρου.
- Άτομα που πάσχουν από τη νόσο του Crohn ή από ελκώδη κολίτιδα.
- Άτομα με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου παχέος εντέρου – ορθού. Το 20% των περιπτώσεων καρκίνου παχέος εντέρου έχουν οικογενή εμφάνιση.
Ποια είναι τα κύρια συμπτώματα;
Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι ασυμπτωματικός στα αρχικά στάδια. Καρκίνοι του δεξιού τμήματος του παχέος εντέρου (δεξιό κόλον) συνήθως αναπτύσσονται περισσότερο πριν προκαλέσουν ενοχλήματα, ενώ αντίθετα καρκίνοι που εντοπίζονται στο αριστερό τμήμα το εντέρου (αριστερό κόλον) και τον πρωκτό εμφανίζουν πρώιμα συμπτώματα. Τα κυριότερα σημεία και συμπτώματα της νόσο που πρέπει να γνωρίζει κάποιος είναι τα ακόλουθα:
- Αναιμία – Αίμα στα κόπρανα. Η αναιμία (και κυρίως η υπόχρωμη μικροκυτταρική) είναι πρώιμη εκδήλωση της νόσου και πρέπει να λαμβάνετε σοβαρά υπόψη και να διερευνάτε. Οφείλεται σε χρόνια λανθάνουσα απώλεια αίματος. Η απώλεια αυτή αίματος, μπορεί να είναι είτε εμφανείς κατά την αφόδευση με παρουσία κόκκινου ή σκουρόχρωμου αίματος που επαλείφει τα κόπρανα, είτε αόρατη. Σε περίπτωση αναιμίας χωρίς εμφανή απώλεια αίματος πρέπει να γίνετε ειδική εξέταση κοπράνων για ανίχνευση αιμοσφαιρίνης.
- Ακαθόριστος βύθιος κοιλιακός πόνος και αδυναμία, αποτελούν επίσης συμπτώματα εμφανιζόμενα σε μεγάλη αναλογία των ασθενών. Ο πόνος μπορεί να γίνεται εντονότερος ιδιαίτερα μετά την λήψη τροφής.
- Διάρροια ή δυσκοιλιότητα. Διαταραχή της φυσιολογικής λειτουργίας του εντέρου που εκδηλώνετε με διάρροια ή δυσκοιλιότητα χωρίς εμφανή λόγο και διαρκεί για περισσότερο από τρείς εβδομάδες. Επίσης είναι πιθανή και εμφάνιση διαστημάτων δυσκοιλιότητας που εναλλάσσονται με διαστήματα διαρροιών. Κάποιες φορές εμφανίζεται μείωση της διαμέτρου των κοπράνων που αποβάλλονται κατά την αφόδευση.
- Αίσθηση ατελούς αφόδευσης. Αίσθηση ότι, δεν έχει αδειάσει τελείως το έντερο μετά το τέλος της αφόδευσης. Σε αρκετές περιπτώσεις η πρώτη ενόχληση που οδηγεί τον ασθενή στον γιατρό είναι το αίσθημα ότι, το έντερο δεν έχει αδειάσει. Το σύμπτωμα αυτό είναι κοινό και σε άλλες παθήσεις του εντέρου και θα πρέπει να διερευνάται λεπτομερώς.
- Απώλεια βάρους και αίσθημα εύκολης κόπωσης. Αδικαιολόγητη απώλεια βάρους που συχνά συνοδεύεται με εύκολη κόπωση.
Πως τίθεται η διάγνωση;
Συχνά, η διάγνωση της νόσου αργεί να τεθεί, αφού συμπτώματα όπως η αιμορραγία από το ορθό, οι αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου ή ο κοιλιακός πόνος, αποδίδονται από του ασθενείς σε καλοήθεις παθήσεις, όπως για παράδειγμα οι αιμορροΐδες και το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου ή της σπαστικής κολίτιδας. Η υποψία καρκίνου του παχέος εντέρου πρέπει να υπάρχει πάντα ειδικά σε ανθρώπους με ιδιοπαθή φλεγμονώδη νόσο του εντέρου (ελκώδης κολίτιδα, νόσος Crohn) ή θετικό οικογενειακό ιστορικό ασχέτου της ηλικίας καθώς και σε ανθρώπους μεγάλης ηλικίας. Η διαγνωστική προσέγγιση της νόσου περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
- Το ιστορικό του ασθενή. Σε περίπτωση ύπαρξης ύποπτων συμπτωμάτων, πριν αυτά αποδοθούν σε καλοήθεις παθήσεις, πρέπει να ζητάτε η γνώμη του ειδικού ιατρού προκειμένου να γίνει πρώιμα και έγκυρα η διάγνωση της νόσου.
- Δακτυλική εξέταση του ορθού. Είναι η απλούστερη και ίσως σημαντικότερη εξέταση για την διάγνωση του καρκίνου του ορθού, που μπορεί άμεσα να γίνει με την φυσική εξέταση του ασθενούς στο ιατρείο.
- Εργαστηριακές εξετάσεις. Και ειδικά η γενική αίματος μπορεί να δείξει μια χρόνια λανθάνουσα απώλεια αίματος από την αιμορραγία του ορθού με την μορφή της υπόχρωμης μικροκυτταρικής αναιμίας. Οι καρκινικοί δείκτες CEA και CA 19-9 ανευρίσκονται αυξημένοι στους περισσότερους ασθενείς με καρκίνο του εντέρου και χρησιμοποιούνται τόσο στην διάγνωση όσο και την παρακολούθηση της εξέλιξης της νόσου.
- Η δοκιμασία ανίχνευσης αιμοσφαιρίνης στα κόπρανα. ( Hem occult test/ FOBT Fecal Occult Blood Test/ Δοκιμασία Mayer). Η δοκιμασία αυτή ανιχνεύει την ύπαρξη αόρατης ποσότητα αίματος στα κόπρανα. Εάν είναι θετική, θέτει την υποψία της νόσου και επιβάλετε περαιτέρω έλεγχος. Σε περίπτωση ανεύρεσης καρκίνου του εντέρου, με τυχαίο, το test αιμοσφαιρίνης κοπράνων έχει δειχθεί ότι ο καρκίνος αυτός έχει εξαιρετικά ευνοϊκή πρόγνωση αφού στο 75% βρίσκεται σε πολύ πρώιμο στάδιο. Η δοκιμασία ανίχνευσης αιμοσφαιρίνης στα κόπρανα γίνεται εύκολα ακόμα στο σπίτι. Από τα φαρμακεία μπορεί κάποιο να προμηθευτεί το κατάλληλο αντιδραστήριο και για τρεις συνεχείς ημέρες, συλλέγεται μία μικρή ποσότητα κοπράνων και τοποθετείτε στο ειδικό στέλεχος του αντιδραστηρίου. Σε ανθρώπους με θετική την δοκιμασία κοπράνων συνιστάται η διενέργεια κολονοσκόπησης για τον έλεγχο όλου του παχέος εντέρου.
- DNA κοπράνων. Το DNA test των κοπράνων είναι μια νέα τεχνολογία. Καταδεικνύει DNA κυττάρων προερχόμενων από δυσπλαστικά κύτταρα όπως είναι τα κύτταρο των πολυπόδων και των καρκίνων. Δεν απαιτείται εντερική προετοιμασία ενώ ελέγχεται ολόκληρο το παχύ έντερο. Με βάση αυτή τη δοκιμασία η κολονοσκόπηση θα εκτελείτε μόνο σε αυτούς που αναμένεται να ωφεληθούν πραγματικά από αυτήν.
- Κολονοσκόπηση. Η ενδοσκόπηση του παχέος εντέρου, αναμφισβήτητα αποτελεί την εξέταση εκλογής για την ανεύρεση και την διάγνωση των παθήσεων του παχέος εντέρου. Επιπλέον η κολονοσκόπηση μπορεί να λειτουργήσει και θεραπευτικά επιτρέποντας την ενδοσκοπική αφαίρεση ορισμένου τύπου πολυπόδων από το έντερο. Σήμερα η εξέταση γίνεται με την χρήση λεπτού και εύκαμπτου ενδοσκοπίου ενώ ο ασθενής δεν αισθάνεται απολύτως τίποτα αφού βρίσκεται σε καταστολή (μέθη) με την χρήση ειδικών αναισθησιολογικών φαρμάκων.
- Κολονογραφία ή Εικονική κολονοσκόπηση (κολονοσκόπηση μέσω αξονικού τομογράφου). Πρόκειται για αξονική τομογραφία, μέσω της οποίας με την βοήθεια σύγχρονων λογισμικών, γίνετε ανασύνθεση των εικόνων της αξονικής τομογραφίας και αναπαρίσταται μια πλήρης κολονοσκόπηση. Η εξέταση αυτή μπορεί να γίνει σε ασθενείς, που για ποικίλους λόγους, αποτυγχάνει ο πλήρης κολονοσκοπηκός έλεγχος του εντέρου. Πρόσφατες ανακοινώσεις δείχνουν ότι, η αξονική κολονοσκόπηση έχει μεγάλη ικανότητα στην ανίχνευση μικρών όγκων (πολυπόδων) μεγέθους 6χιλιστών. Πολύ πιθανόν στο μέλλον η εξέταση αυτή να αποτελέσει μέθοδο ελέγχου του γενικού πληθυσμού για παθήσεις του παχέος εντέρου.
Ποια είναι η πρόληψη;
Η πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου διακρίνεται σε πρωτογενή και δευτερογενή πρόληψη. Η πρωτογενής πρόληψη αφορά την αποφυγή παραγόντων που σχετίζονται με τον καρκίνο, ενώ η δευτερογενής πρόληψη αφορά την πρώιμη διάγνωση της νόσου. Διαβάστε περισσότερα εδώ
Τι είναι τα προβιοτικά και ποια είναι η σχέση τους με τον καρκίνο του παχέος εντέρου ;
Η λέξη προβιοτικό είναι σύνθετη λέξη και προέρχεται από τις λέξεις προ και βίο που σημαίνουν «υπέρ της ζωής». Ο όρος προβιοτικά χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει ορισμένους μικροοργανισμούς με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, οι οποίοι επιδρούν ευεργετικά στην υγεία του οργανισμού. Ουσιαστικά, πρόκειται για μια κατηγορία βακτηριδίων τα οποία φυσιολογικά αποικίζουν τον βλεννογόνο του εντέρου και η δράση τους είναι ωφέλιμη για τον οργανισμό. Για να μπορεί να χαρακτηρισθεί ένας μικροοργανισμός, ως «προβιοτικό» πρέπει να είναι ικανός να περάσει με την τροφή στο στομάχι να αντέξει το όξινο περιεχόμενο του στομάχου να μπορεί να φτάσει και να προσκολληθεί στα επιθηλιακά κύτταρα του εντέρου και να μπορεί να παράγει αντιμικροβιακές ουσίες που θα ωφελήσουν το οργανισμό. Οι κυριότεροι μικροοργανισμοί που εντάσσονται στην κατηγορία των προβιοτικών είναι τα «βακτηρίδια του γαλακτικού οξέος» (λακτοβάκιλλοι, bifidobacteria και εντερόκοκκοι). Τα πιο γνωστά προβιοτικά τρόφιμα είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα τα οποία υπάρχουν στο εμπόριο, όπως ρευστά όξινα γάλατα και γιαούρτια. Τα περισσότερα από αυτά έχουν οξυγαλακτικά βακτήρια όπως Bifidobacterium και Lactobacillus. Η ευεργετική δράση των προβιοτικών βασίζεται στην:
Παραγωγή αντιμικροβιακών ουσιών, που ανταγωνίζονται και περιορίζουν την ανάπτυξη άλλων παθογόνων βακτηριδίων στον βλεννογόνο του εντέρου.
Αδρανοποίηση καρκινογόνων ουσιών. Δεσμεύουν προκαρκινικές ουσίες που προέρχονται από διάσπαση ουσιών στο έντερο. Επιπλέον επιδρούν ενζυμικά στον μεταβολισμό των καρκινογόνων ουσιών μετατρέποντας τες σε άλλες αδρανείς ουσίες.
Εξουδετέρωση νιτροζαμινών. Μεταβάλλουν ποσοτικός και ποιοτικώς την εντερική χλωρίδα, με αποτέλεσμα την εξουδετέρωση των νιτροζαμινών.
Ενίσχυση της ανοσολογικής κατάστασης τους οργανισμού έναντι των παθογόνων μικροοργανισμών.
Πρόσφατα δημοσιευμένη έρευνα, του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ έδειξε πως ότι, η κατανάλωση συγκεκριμένων προβιοτικών δημιουργεί ένα δυσμενές περιβάλλον για την ανάπτυξη των παθογόνων βακτηρίων κι έτσι εμποδίζει τις φλεγμονές του εντέρου, ενώ είναι πιθανό να αλλάζουν και τον τρόπο λειτουργίας της χλωρίδας του εντέρου, δηλαδή του τρόπο με τον οποίο μεταβολίζονται ορισμένες τροφές. Η συσχέτιση των προβιοτικών με την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου δεν είναι πλήρως τεκμηριωμένη για τον άνθρωπο και αποτελεί πεδίο έρευνας.
Ποια είναι η θεραπεία για τον καρκίνο του παχέος εντέρου ;
Χειρουργική αντιμετώπιση.
Η χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου του παχέος εντέρου είναι η θεραπεία εκλογής για την αντιμετώπιση της νόσου. Ειδικά στα αρχικά στάδια, η χειρουργική επέμβαση, θεραπεύει την νόσο. Η χειρουργική αντιμετώπιση, στηρίζεται στην αρχή της διαδοχικής, δηλαδή της κατά συνέχεια ιστού, επέκτασης της νόσου. Με βάση αυτή, αρχικά ο όγκος αναπτύσσεται στον εντερικό βλεννογόνο, διηθεί τις στιβάδες του εντέρου δηλαδή το τοίχωμα του εντέρου και στην συνέχεια στους επιχώριους λεμφαδένες. Ακολούθως μέσω της λεμφικής και αγγειακής οδούς, δίνει μεταστάσεις σε απομακρυσμένα όργανα όπως για παράδειγμα το ήπαρ και τον πνεύμονα. Έτσι λοιπόν, η ορθή ογκολογική χειρουργική αντιμετώπιση στοχεύει αφενός στην αφαίρεση του όγκου σε ασφαλή υγιή όρια αλλά και αφετέρου στην σχολαστική ανεύρεση και αφαίρεση όλων των επιχώριων λεμφαδένων.
Για τον λόγο αυτό η πρώτη χειρουργική επέμβαση για την αντιμετώπιση του καρκίνου του παχέος εντέρου έχει ακρογωνιαία σημασία για την μετέπειτα πορεία της νόσο και φυσικά την επιβίωση του ασθενούς.
Το είδος της χειρουργικής επέμβασης για την θεραπευτική αντιμετώπιση του καρκίνου καθορίζεται με βάση την ανατομική θέση του όγκου στο παχύ έντερο ή το ορθό. Σκοπός μια θεραπευτικής ογκολογικής επέμβασης είναι να αφαιρεθεί ο όγκος με επαρκή υγιή όρια, να αφαιρεθούν οι επιχώριοι καθώς και οι απομακρυσμένες ομάδες λεμφαδένων που μπορεί ανατομικά να σχετίζονται με τον καρκίνος και ταυτόχρονα να διατηρηθεί το μεγαλύτερο δυνατόν λειτουργικό τμήμα του εντέρου.
Ειδικότερα στον καρκίνο του ορθού εφαρμόζονται ειδικές τεχνικές που στοχεύουν, αφενός στην διατήρηση των σφιγκτήρων του πρωκτού (και άρα του φυσιολογικού μηχανισμού αφόδευσης) και αφετέρου στην ογκολογική αφαίρεση του καρκίνου του ορθού. Με τον τρόπο αυτό αποφεύγεται η δημιουργία μιας μόνιμης κολοστομίας. Διαβάστε περισσότερα εδώ
Μετεγχειρητική χημειοθεραπεία.
Η μετεγχειρητική χημειοθεραπεία είναι συμπληρωματική της χειρουργικής αντιμετώπισης. Σκοπός της χημειοθεραπείας – αφού έχει γίνει ορθή ογκολογική επέμβαση – είναι η καταστροφή πιθανών καρκινικών κυττάρων τα οποία έχουν ήδη διασπαρθεί πριν την χειρουργική με βάση την σταδιοποίηση της νόσου. Είναι τεκμηριωμένο ότι, η μετεγχειρητική χημειοθεραπεία αυξάνει την πιθανότητα ίασης και το προσδόκιμο επιβίωσης.
Σε ασθενείς σταδίου Ι (πρώιμος καρκίνος, η εντόπιση του περιορίζεται στον βλεννογόνο το εντέρου και δεν περνά το τοίχωμα του) η μετεγχειρητική χημειοθεραπεία δεν χρειάζεται και δεν ωφελεί.
Σε ασθενείς σταδίου ΙΙ (επέκταση του όγκου σε όλο το τοίχωμα, με επέκταση στο περικολικό λίπος) η χημειοθεραπεία χορηγείται κατά περίπτωση και ανάλογα της επικινδυνότητας του νεοπλάσματος.
Σε ασθενείς σταδίου ΙΙΙ (επέκταση του όγκου σε επιχώριους λεμφαδένες) η χημειοθεραπεία είναι απαραίτητη και ελαττώνει σημαντικά το ποσοστό υποτροπής.
Σε ασθενείς σταδίου ΙV ( παρουσία μεταστάσεων σε απομακρυσμένα όργανα) η χημειοθεραπεία χορηγείται μετά την χειρουργική αφαίρεση των μεταστάσεων. Αν δεν είναι δυνατή η χειρουργική αφαίρεση των μεταστάσεων, χορηγείται παρηγορητική χημειοθεραπεία με σκοπό την επιμήκυνση του χρόνου ζωής.
Ποιες είναι οι θεραπευτικές εξελίξεις στη φαρμακευτική αντιμετώπιση του καρκίνο του παχέος εντέρου ;
Μόλις τα τελευταία χρόνια κατέστη εφικτή η ανακάλυψη μιας ομάδας χημικών – φαρμακευτικών – ουσιών που ονομάζονται αντικαρκινικοί ή αλλιώς βιολογικοί παράγοντες καθώς και μιας νέας γενιάς μονοκλωνικών αντισωμάτων – αντιαγγειογενετικών παραγόντων.
Τα φάρμακα της κλασικής χημειοθεραπείας είναι κυτταροτοξικά, δηλαδή έχουν τοξική δράση τόσο στα καρκινικά κύτταρα όσο και σε μια μεγάλη κατηγορία φυσιολογικών κυττάρων. Η αρχή λειτουργίας αυτών των φαρμάκων είναι η τοξικότητα που προκαλούν σε ταχέως πολλαπλασιαζόμενα κύτταρα, όπως δηλαδή τα καρκινικά κύτταρα. Ωστόσο όμως, η δράση αυτή δεν είναι «στοχευμένη» μόνο στα καρκινικά και αρά δρουν και σε φυσιολογικά ταχέως αυξανόμενα κύτταρα με αποτέλεσμα να έχουν αρκετές παρενέργειες, με συνηθέστερες την αναιμία, την λευκοπενία, την τριχόπτωση κτλ.
Σε αντίθεση με τα φάρμακα της κλασικής χημειοθεραπείας, η δράση των νέων αυτών βιολογικών παραγόντων δεν είναι κυτταροτοξική. Επεμβαίνουν σε «μεταβολικές και χημικές οδούς» των καρκινικών κυττάρων αναστέλλοντας, αφενός την διηθητικής τους ικανότητα και αφετέρου την λειτουργία του κυττάρου (κλείνουν τον διακόπτη του κυττάρου) έτσι η δράση τους έχει ως αποτέλεσμα το θάνατό τους. Οι «έξυπνες» αυτές θεραπείες έχουν θεαματικά αποτελέσματα με χαμηλή τοξικότητα, ενώ οι ασθενείς έχουν αφενός αποτελεσματική θεραπεία και αφετέρου ποιότητα ζωής, χωρίς τοξικότητα.
Αγγειογένεση. Είναι η ικανότητα των καρκινικών κυττάρων να αναπτύσσουν ιδιαίτερα πλούσιο αγγειακό δίκτυο γύρο από τον καρκινικό όγκο. Η ιδιότητα αυτή των καρκινικών κυττάρων είναι ακρογωνιαίας σημασίας για την αύξηση του όγκου και την δυνατότητά του για δημιουργία μεταστάσεων. Στην ουσία λοιπόν, χωρίς αυτό το αγγειακό δίκτυο, τα καρκινικά κύτταρα δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε θρεπτικά συστατικά και σε οξυγόνο, παράγοντες απαραίτητοι για τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων του όγκου. Το καρκινικό αγγειακό δίκτυο διαφέρει από το φυσιολογικό αγγειακό δίκτυο, λόγω της άναρχης και ανώριμης δομής του.
Με την ανακάλυψη και χρήση των μονοκλωνικών αντισωμάτων – αντιαγγειογενετικών παραγόντων, αναστέλλεται η δημιουργία του καρκινικού αγγειακού δικτύου ενώ το ήδη υπάρχων υποστρέφεται. Έτσι ο όγκος δεν μπορεί να τραφεί, τα καρκινικά κύτταρα ατροφούν και πεθαίνουν ενώ παράλληλα εμποδίζεται η δυνατότητα μετάστασής τους σε απομακρυσμένα όργανα. Ταυτόχρονα με τον σταδιακό θάνατο των καρκινικών κυττάρων, εμποδίζεται η ανάπτυξη νέων αφού δεν είναι δυνατή η ανάπτυξή τους λόγω έλλειψης θρεπτικών συστατικών και οξυγόνου.
Σύμφωνα με πρόσφατες κλινικές μελέτες, τα μονοκλονικά αντισώματα τα οποία ονομάζονται και «στοχευμένη θεραπεία» όταν συνδυαστούν με τα φάρμακα της κλασικής χημειοθεραπείας, παρατείνουν τον χρόνο επιβίωσης των ασθενών με μεταστατική νόσο κατά 25% ενώ βελτιώνουν την ποιότητα της ζωής κατά 30%. Τα φάρμακα που ανήκουν στην κατηγορία των βιολογικών παραγόντων είναι τα ακόλουθα: oxaliplatin (eloxatin), irinotecan(campto), capecitabine (xeloda), tegafur-uracil (U.F.T).
Μονοκλονικά αντισώματα είναι τα: bevacizumab (avastin), cetuximab (erbitux) και προσφάτως το panitumumab (vectibix).
Διαβάστε σχετικά άρθρα
Πολύποδες παχέος εντέρου
Χειρουργικές επεμβάσεις καρκίνου παχέος εντέρου και ορθού
Πρόληψη καρκίνου παχέος εντέρου και ορθού
Προδιαθεσικοί παράγοντες καρκίνου παχέος εντέρου και ορθού