Οισοφαγίτιδα αίτια, συμπτώματα διάγνωση και θεραπεία

Οισοφαγίτιδα αίτια, συμπτώματα διάγνωση και θεραπεία

οισοφαγίτιδαΟισοφαγίτιδα ονομάζουμε την οξεία ή χρόνια φλεγμονή του οισοφάγου που προκαλεί βλάβη και διάβρωση του βλεννογόνου του. Πρόκειται για μια ύπουλη, χρόνια εξελισσόμενη πάθηση, που οφείλεται κυρίως στην παλινδρόμηση του όξινου γαστρικού υγρού προς τον οισοφάγο. Τα συνηθέστερα συμπτώματα της οισοφαγίτιδας είναι η καούρα, ο οπισθοστερνικός πόνος, οι όξινες ερυγές (ξυνίλες) και η δυσκαταποσία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η οισοφαγίτιδα μπορεί να εξελίσσετε χωρίς έκδηλη συμπτωματολογία. Εάν η οισοφαγίτιδα αφεθεί χωρίς θεραπεία μπορεί να προκαλέσει ουλώδη στένωση του οισοφάγου και επιδείνωση των συμπτωμάτων αλλά κυρίως, εξελίσσεται στην προκαρκινική κατάσταση που ονομάζεται οισοφάγος Barrett

Πως εκδηλώνεται η οισοφαγίτιδα;

Το συνηθέστερο σύμπτωμα είναι ο έντονος οπισθοστερνικός καύσος που συνήθως συνοδεύτε με όξινες αναγωγές. Τα συμπτώματα συνήθως αρχίζουν λίγη ώρα μετά την λήψη της τροφής και διαρκούν για μεγάλο διάστημα. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να εμφανίζονται ακόμα και με άδειο το στομάχι κυρίως το βράδυ με την κατάκλιση ή κατά την σωματική δραστηριότητα και την επίκυψη του σώματος. Το αίσθημα του καύσου, προοδευτικά συνοδεύεται με οξύ οπισθοστερνικό πόνο που μιμείται το οξύ έμφραγμα της καρδιάς.

Ορισμένοι ασθενείς εκδηλώνουν την οισοφαγίτιδα με όξινα ρεψίματα ή με την αίσθηση της δυσάρεστης ή ξινής γεύσης στο στόμα και το αίσθημα της δύσοσμης αναπνοής. Με την εξέλιξη της οισοφαγίτιδας και όταν παραμείνει χωρίς θεραπεία, προκαλείται ουλώδη στένωση του κατώτερου οισοφαγικού τμήματος με συνέπεια την δυσφαγία.
Σε κάποιες περιπτώσεις, η βαρύτητα των συμπτωμάτων της οισοφαγίτιδας δεν αντιστοιχεί με την βαρύτητα της βλάβης του οισοφάγου. Έτσι σε ορισμένους ασθενείς με ήπια συμπτωματολογία οι βλάβες του οισοφάγου είναι σοβαρές ενώ σε άλλους (σπανιότερα) με έντονη συμπτωματολογία οι βλάβες που αναγνωρίζονται στον οισοφάγο είναι μικρότερης βαρύτητας.

οισοφαγίτιδα

Τι προκαλεί την οισοφαγίτιδα;

• Η διαφραγματοκήλη και η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση είναι οι συνηθέστερες αιτίες οισοφαγίτιδας. Και μάλιστα αποτελούν, σχεδόν την αποκλειστική αιτία, εμφάνισης της προ καρκινικής κατάστασης που ονομάζεται οισοφάγος Barrett.
• Η ανεπάρκεια του κατώτερου οισοφαγικού σφικτήρα. Η ατελής λειτουργική σύγκληση του σφικτήρα που βρίσκεται στο τελικό τμήμα του οισοφάγου, στο σημείο δηλαδή που οι οισοφάγος ενώνεται με το στομάχι.
• Η αχαλασία του οισοφάγου (δηλαδή η παθολογική κατάσταση αδυναμίας διάνοιξης του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα) προκαλεί οισοφαγίτιδα λόγω παρατεταμένης στάσεις των τροφών στον οισοφάγο.
• Η χρήση ορισμένων φαρμάκων. Η μακροχρόνια λήψη μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών, η ασπιρίνη και η κορτιζόνη είναι ορισμένα από τα φάρμακα που σχετίζονται με την εμφάνιση της φαρμακευτικής οισοφαγίτιδας.
• Η λοίμωξη από ιούς, ή μύκητες όπως η Candida και ιδιαίτερα σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς.
• Οι διατροφικές συνήθεις. Η μεγάλη κατανάλωση αλκοόλης και καφέ σε συνδυασμό με κάπνισμα. Όπως επίσης και τα μεγάλα πικάντικά ή/και πλούσια σε λιπαρά γεύματα.
• Η παχυσαρκία πολύ συχνά σχετίζεται με την εμφάνιση της οισοφαγίτιδας, λόγω αφενός κακών διατροφικών συνηθειών και αφετέρου λόγω γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης.

Πως γίνετε η διάγνωση της οισοφαγίτιδας;

Η αρχική διάγνωση τίθεται από τις ενοχλήσεις και τα συμπτώματα του ασθενούς. Η μέθοδος εκλογής για την επιβεβαίωση της οισοφαγίτιδας, την ταυτοποίηση της αιτίας και κυρίως την αναγνώριση του βαθμού βλάβης του οισοφάγου είναι η γαστροσκόπηση. Η γαστροσκόπηση είναι ενδοσκοπική μέθοδος που εκτελείται με μέθη και ελέγχει τον βλεννογόνο του οισοφάγου, του στομάχου και του 12δακτύλου.

Γαστροσκόπηση: Με την ενδοσκόπηση ελέγχεται ο βλεννογόνος του οισοφάγου, αναγνωρίζονται οι βλάβες που συνήθως αφορούν την τελική μοίρα του οργάνου και ταυτόχρονα λαμβάνονται βιοψίες από τα ύποπτα σημεία, αν υπάρχουν. Παράλληλα γίνεται αναγνώριση της πιθανής αιτίας. Έτσι σε περίπτωση διαφραγματοκήλης αναγνωρίζεται ο τύπος της κήλης (ολισθαίνουσα ή παραοισοφακική) το μέγεθος της κήλης και με την κατάλληλη δοκιμασία ο βαθμός παλινδρόμησης.

Μανομετρία: Στις περιπτώσεις που απαιτείται γίνεται μανομετρία οισοφάγου. Με την μέθοδο αυτήν ελέγχεται αν ο οισοφάγος συσπάτε και χαλαρώνει σωστά. Επίσης μελετάται η λειτουργική ικανότητα του οισοφάγου, δηλαδή η συγχρονισμένη λειτουργεία των λειτουργικών μυών του οργάνου και η λειτουργική κατάσταση (στένωση ή ανεπάρκεια) του κατώτερου οισοφαγικού σφικτήρα. Η εξέταση αυτή είναι απαραίτητη στην διάγνωση της αχαλασίας του οισοφάγου.

Διάβαση οισοφάγου: Είναι μια ακτινοσκοπική εξέταση που απεικονίζει την διαδικασία της κατάποσης και της προώθησης της τροφής από το στόμα, προς τον οισοφάγο και από τον κατώτερο οισοφαγικό σφικτήρα προς το στομάχι και στην συνέχεια από το στομάχι προς το 12δάκυλο μέσω του πυλωρού. Ο ασθενής στέκετε όρθιος μπροστά από την ακτινοσκόπηση και καταπίνει – κατά την οδηγία του ιατρού – μικρές γουλιές μια αβλαβούς σκιαγραφικής ουσίας που λέγετε γαστρογραφίνη. Με την μέθοδο αυτή ελέγχεται η κινητικότητα, το μέγεθος του αυλού και η βατότητα του οισοφάγου. Ελέγχεται η λειτουργική κατάσταση του κατώτερου οισοφαγικού σφικτήρα (ανεπάρκεια ή στένωση). Και εξετάζεται η ύπαρξη και ο τύπος της διαφραγματοκήλης. Είναι μια εξέταση που συμπληρώνει και διαφωτίζει τα ευρήματα της γαστροσκόπησης.

PH- μετρία οισοφάγου: (πεχαμετρία οισοφάγου). Η εξέταση αυτή καταγράφει το PH του οισοφάγου στην διάρκεια ενός 24ώρου προκειμένου να διαπιστωθεί αν οι οισοφαγίτιδα προκαλείται από την παλινδρόμηση των όξινων γαστρικών υγρών ή/και των αλκαλικών χολικών υγρών σε περιπτώσεις αλκαλικής γαστρίτιδας.

οισοφαγίτιδαΠοιοι είναι βαθμοί της οισοφαγίτιδας;

Ανάλογα με την έκταση της βλάβης στον βλεννογόνο του οισοφάγου, η οισοφαγίτιδα ταξινομείται σε 4 τέσσερεις βαθμούς. Οι οισοφαγίτιδες πρώτου βαθμού είναι ηπιότερες ενώ η οισοφαγίτιδα τετάρτου βαθμού είναι και η βαρύτερη. Να σημειωθεί ότι με βάση πρόσφατες αναδρομικές μελέτες, η εμφάνιση του οισοφάγου Barrett δεν σχετίζεται άμεσα με τον βαθμό της οισοφαγίτιδας. Δηλαδή η εμφάνιση του Barrett μπορεί να εμφανίζεται και σε ηπιότερο βαθμό οισοφαγίτιδας. Για τον λόγω αυτό η λήψη βιοψιών από ύποπτα σημεία δεν θα πρέπει να παραλείπεται.

Ταξινόμηση οισοφαγίτιδας κατά Los Angeles

Βαθμός Α: Μία ή περισσότερες λύσεις της συνεχείας του βλεννογόνου με μήκος μικρότερο ή ίσο με 5 mm που δεν ενώνονται μεταξύ των κορυφών δύο βλεννογονικών πτυχών.

Βαθμός Β: Μία ή περισσότερες λύσεις της συνεχείας του βλεννογόνου με μήκος μεγαλύτερο από 5 mm που δεν ενώνονται μεταξύ των κορυφών δύο βλεννογονικών πτυχών.

Βαθμός C: Μία ή περισσότερες λύσεις της συνεχείας του βλεννογόνου που εκτείνονται μεταξύ των κορυφών δύο ή περισσοτέρων βλεννογονικών πτυχών και καταλαμβάνου έκταση μικρότερη από τα ¾ (75%) του αυλού του οισοφάγου.

Βαθμός D: Μία ή περισσότερες λύσεις της συνεχείας του βλεννογόνου που εκτείνονται σε τουλάχιστον στα ¾ (75%) του αυλού του οισοφάγου.

οισοφαγίτιδαΠως θεραπεύτε η οισοφαγίτιδα;

Η θεραπεία της οισοφαγίτιδας εξαρτάται από την αιτία που την προκαλεί. Αυτό σημαίνει ότι, πριν δοθεί οποιαδήποτε αγωγή θα πρέπει πρώτα να έχει γίνει ακριβής διάγνωση της αιτίας.
Σε λοιμώδης οισοφαγίτιδες (βακτηριακές, ιογενείς ή μυκητιασικές οισφαγίτιδες) χορηγούνται τα κατάλληλα αντιβιοτικά ή αντιμυκητιασικά φάρμακα).
Οισοφαγίτιδες που σχετίζονται με κακές διατροφικές συνήθειες ή παχυσαρκία χωρίς εγκατεστημένη, σοβαρή τουλάχιστον γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση ή διαφραγματοκήλη, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην απώλεια βάρους και την βελτίωση της διατροφής με παράλληλη χορήγηση αντιόξινων ή αναστολέων της γαστρικής έκκρισης.

Στην συνηθέστερη περίπτωση που η οισοφαγίτιδα οφείλετε στην ύπαρξη διαφραγματοκήλης ή σε ανεπάρκειας του κατώτερου οισοφαγικού σφικτήρα (Hill 3) τότε η θεραπεία εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Ενδεικτικά, τέτοιοι παράγοντες είναι το μέγεθος της διαφραγματοκήλης, ο βαθμός της οισοφαγίτιδας, η ηλικία και ο σωματότυπος του πάσχοντα, η προθυμία του ασθενούς να αλλάξει τον τρόπο ζωής του (απώλεια βάρους, συγκεκριμένο διαιτολόγιο κ.τ.λ.). Επίσης εξετάζεται το κληρονομικό ιατρικό ιστορικό του πάσχοντα (εμφάνιση καρκίνου του οισοφάγου σε συγγενείς πρώτου βαθμού). Τέλος εξετάζεται η ανάγκη χρόνιας λήψης ορισμένων φαρμάκων όπως είναι τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη και η κορτιζόλη.

Στις περιπτώσεις με μικρού βαθμού γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης και οισοφαγίτιδες κάτω του 3ου βαθμού προτείνεται η φαρμακευτική θεραπεία, πάντα σε συνδυασμό με διατροφικές οδηγίες.

Τα φάρμακα που χορηγούνται για την θεραπευτική της οισοφαγίτιδας έχουν ως κοινή δράση την μείωση του γαστρικού οξέος που εκκρίνεται από τα εκκριτικά κύτταρα του στομάχου. Τέτοια φάρμακα είναι οι ανταγωνιστές των υποδοχέων Η2 της ισταμίνης όπως η σιμετιδίνη, ρανιτιδίνη, φαμοτιδίνη και η νιζατιδίνη. Και μια νεότερη κατηγορία, οι ανταγωνιστές της αντλίας πρωτονίων, που πετυχαίνουν περισσότερη καταστολή της όξινης έκκρισης του στομάχου. Τέτοια φάρμακα είναι η ομεπραζόλη, λανσοπραζόλη και η ραμπεπραζόλη.

Είναι προφανές ότι, η φαρμακευτική αγωγή δεν διορθώνει την αιτία της οισοφαγίτιδας. Για παράδειγμα δεν αποκαθιστά την λειτουργική επάρκεια του οισοφαγικού σφικτήρα, ή δεν διορθώνει την διαφραγματοκήλη. Αυτό που κάνει όμως, είναι να μειώνει την συνολική ποσότητα του γαστρικού υγρού που παράγεται στο στομάχι, και με αυτό το τρόπο μειώνει την έκθεση του οισοφάγου στην βλαπτική επίδραση των οξέων του στομάχου.
Τα φάρμακα αυτά χορηγούνται για διάστημα περίπου ενός μηνός και στην συνέχεια διακόπτονται, προκειμένου να διαπιστωθεί η σταθεροποίηση ή βελτίωση της οισοφαγίτιδας. Ο ίδιος κύκλος μπορεί να εφαρμοστεί και δεύτερη φορά ή τρίτη φορά. Ένα λάθος που γίνεται πολύ συχνά είναι η μακροχρόνια συνεχόμενη λήψη των φαρμάκων. Αυτό δεν πρέπει να γίνεται διότι είναι γνωστό ότι τα φάρμακα αυτά έχουν και παρενέργειες, με συνηθέστερη τους πολύποδες του στομάχου.

Στις περιπτώσεις που αποτυγχάνει η φαρμακευτική αγωγή, η μόνη οριστική θεραπεία που απαλλάσσει τον πάσχοντα από τις βλαπτικές συνέπειες της οισοφαγίτιδας και από την χρήση φαρμάκων είναι η χειρουργική επέμβαση της θολοπλαστικής κατά Nissen. Πρόκειται για μια εξαιρετικά μελετημένη και σίγουρη λαπαροσκοπική ή ρομποτική επέμβαση που πετυχαίνει τρία πράγματα. Πρώτων, ανατάσσει την προβολή του στομάχου προς τον θώρακα μεσώ του διαφράγματος. Δεύτερον, γίνεται σταθερή σύγκληση των σκελών του διαφράγματος για να εμποδιστεί η υποτροπή. Και τρίτων αναδιπλώνεται ο θόλος του στομάχου κατά 360 μοίρες γύρω από τον οισοφάγο προκειμένου να εξασφαλιστεί η βαλβιδική λειτουργία του κατώτερου οισοφαγικού σφικτήρα.
Σε περιπτώσεις με οισοφαγίτιδα 3ο ή 4ο βαθμού που συνδυάζονται με σημαντικού βαθμού γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Ή σε οισοφαγίτιδες που συνδυάζονται με μεγάλες διαφραγματοκήλες ολισθαίνουσες ή παραοισοφαγικές. Η φαρμακευτική αγωγή δεν ενδείκνυται αφού είναι γνωστό ότι θα αποτύχει στην θεραπευτική αντιμετώπιση της οισοφαγίτιδας και των συνεπειών της.
Στις περιπτώσεις αυτές η μόνη ενδεδειγμένη μέθοδος αντιμετώπισης της οισοφαγίτιδας είναι η θολοπλαστική κατά Nissen.

Η οισοφαγίτιδα είναι μια ύπουλη πάθηση, που πέραν των σοβαρών ενοχλήσεων που προκαλεί στον πάσχοντα προδιαθέτει στην γνωστή προ καρκινική κατάσταση που ονομάζεται Barrett. Σήμερα είναι γνωστό ότι η πλειοψηφία των καρκίνων του οισοφάγου ξεκινάει με κυτταρική δυσπλασία που οφείλεται σε οισοφαγίτιδα. Η φαρμακευτική θεραπεία είναι ωφέλιμη στις περιπτώσεις που βελτιώνει ή απαλλάσσει από την οισοφαγίτιδα χωρίς να απαιτείτε η μόνιμη μακροχρόνια λήψη τους. Σε αποτυχία της φαρμακευτικής αγωγής είναι απαραίτητη η χειρουργική αντιμετώπιση που εξασφαλίζει και την διόρθωση της ανατομικής αιτίας της πάθησης.

Διαβάστε σχετικά άρθρα