Η λιθίαση της χοληδόχου κύστης ή αλλιώς χολολιθίαση, ονομάζεται η παρουσία λίθων ή λιθιασικών συγκριμάτων (χολική λάσπης) εντός της χοληδόχου κύστης. Αποτελεί την συνηθέστερη πάθηση των χοληφόρων οδών και μια από τις πλέον συνήθεις παθήσεις του ανθρώπου. Αφορά ηλικίες συνήθως άνω των 50ετών χωρίς να είναι ασύνηθες η παρουσία λίθων ακόμα και σε πολύ μικρότερες ηλικίες. Η συνηθέστερη αιτία δημιουργίας λίθων είναι η διατροφή με τροφές πλούσια σε λιπαρά και έλλειψη σωματικής άσκησης.
Τι είναι η χοληδόχος κύστη;
Η χοληδόχος κύστη είναι ένας «ασκός», με χωρητικότητα περίπου 20-30 ml σε σχήμα αχλάδι, μέσα στον οποίο αποθηκεύεται η χολή που παράγεται στο ήπαρ. Ανατομικά η χοληδόχος κύστη βρίσκετε «κολλημένη» στην κάτω επιφάνεια του ήπατος ενώ μέσω του κυστικού πόρου αποχετεύει το περιεχόμενο της στον χοληδόχο πόρο. Ο κυστικό πόρος ουσιαστικά, είναι ο σωλήνας μέσο του οποίου η χολή επικοινωνεί με το ήπαρ για να συλλέγει και να αποθηκεύει την χολή που παράγεται, και ταυτόχρονα είναι ο σωλήνας μέσο του οποίο αποχετεύει το περιεχόμενο της στο έντερο,(διαμέσου του χοληδόχου πόρους) όταν συσπάτε κατά την διάρκεια των γευμάτων.
Ποίος είναι ο ρόλος της χοληδόχου κύστης στον ανθρώπινο οργανισμό;
Η χοληδόχος κύστη έχει δύο βασικούς ρόλους:
- Να αποθηκεύει την χολή που παράγεται στο ήπαρ, ώστε να παρέχει στο δωδεκαδάκτυλο επαρκή ποσότητα χολής κατά την διάρκεια των γευμάτων. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται η ομαλή λειτουργία της πέψης των τροφών και κυρίως η διάλυση και απορρόφηση των λιπαρών οξέων.
- Να συμπυκνώνει το διάλυμα της χολής που αποθηκεύεται στην κύστη. Η συμπύκνωση επιτυγχάνεται με την απορρόφηση του νερού και ορισμένων ηλεκτρολυτών που βρίσκεται στο χολικό διάλυμα. Η απορρόφηση αυτή γίνεται από τον βλεννογόνο που βρίσκεται στο εσωτερικό της κύστης.
Τι είναι η χολολιθίαση;
Χολολιθίαση είναι η πάθηση που οφείλεται στην δημιουργία και παρουσία λίθων (χολόλιθοι) εντός της χοληδόχου κύστης. Η χολολιθίαση είναι μια από τις ποιο συνηθισμένες παθήσεις και αφορά κυρίως γυναίκες, ηλικίας άνω των 40 ετών. Υπολογίζεται ότι, από την νόσο πάσχει περίπου το 15-20% του Δυτικού πληθυσμού.
Η παρουσία των χολόλιθων οδηγεί σε χρόνια φλεγμονή του τοιχώματος της χοληδόχου κύστης που εκδηλώνεται με ατροφία και εξέλκωση του βλεννογόνου της κύστης. Οι λίθοι που δημιουργούνται στην χοληδόχο κύστη διακρίνονται σε δύο τύπους:
1.Χοληστερινικοί χολόλιθοι. Πρόκειται για πέτρες που σχηματίζονται από την καθίζηση χοληστερινικών κρυστάλλων. Αυτό συμβαίνει όταν η περιεκτικότητα της χολής σε χοληστερόλη είναι αυξημένη. Η δυνατότητα διάλυσης της χοληστερίνης μειώνεται με αποτέλεσμα κρύσταλλοι χοληστερίνης να σχηματίζουν πυρήνες πάνω στου οποίος σταδιακά χτίζεται ο λίθος της χολής. Οι χοληστερινικοί χολόλιθοι είναι οι συχνότεροι λίθοι και αφορούν το 80% όλων των χολόλιθων.
2.Χολερυθρινικοί χολόλιθοι. πρόκειται για λίθους που σχηματίζονται από έμμεση χολερυθρίνη και ασβέστιο. Οφείλονται σε παρουσία αυξημένων ποσοτήτων έμμεση αδιάλυτης χολερυθρίνης. Συνηθέστερη αιτία χολερυθρινικών χολόλιθων είναι οι αιμολυτικές αναιμίες
Είναι δυνατόν να αναπτυχθούν και μεικτοί χολόλιθοι όταν συνυπάρχουν οι αιτίες δημιουργίας και των δύο ειδών λίθων. Σε αρκετές περιπτώσεις στην χοληδόχο κύστη αντί λίθων, ανευρίσκεται χολική λάσπη. Συνήθως πρόκειται για στερεά σωματίδια σας άμμο, που σχηματίζονται από πυρήνες χολικών αλάτων, ασβεστίου και νατρίου.
Ποια είναι τα συμπτώματα και πως εκδηλώνεται η χολολιθίαση;
Η χολολιθίαση εκδηλώνεται με συμπτώματα που εμφανίζονται συνήθως μετά τα γεύματα, ειδικά όταν οι τροφές είναι πλούσιες σε λίπη. Τα συνηθέστερα συμπτώματα είναι τα ακόλουθα:
- Πόνος στην κοιλιά. Ο πόνος αφορά συνήθως το άνω μέρος της κοιλιάς, το επιγάστριο και το δεξιό πλάγιο κάτω από τα πλευρά ενώ μερικές φορές αντανακλά στην πλάτη. Ο πόνος συχνά αρχίζει μετά από ένα λιπαρό γεύμα, στην αρχή είναι ήπιος, ενώ σταδιακά δυναμώνει και διαρκεί από λεπτά μέχρι και πολλές ώρες μετά. Κατά την διάρκεια του πόνου ο ασθενής εμφανίζει ναυτία και τάσεις εμετού. Οι περισσότεροι ασθενείς συνδέουν τον πόνο με κάποια πάθηση του στομάχου, για αυτό και τις περισσότερες φορές επισκέπτονται τον γαστρεντερολόγο.
- Δυσπεψία και μετεωρισμός. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί το κύριο σύμπτωμα να είναι η δυσπεψία και ο μετεωρισμός της κοιλιάς χωρίς ιδιαίτερο πόνο. Πρόκειται για αίσθημα πλήρωσης, κορεσμού και αδυναμίας να χωνέψουν το φαγητό τους. Συνήθως οι ασθενείς αναφέρουν ότι, αισθάνονται την κοιλία τους πρησμένη και δεν μπορούν να χωνέψουν αυτό που μόλις πριν λίγο φάγανε για πολλές ώρες μετά.
Οι περισσότεροι που πάσχουν από χολολιθίαση θεωρούν ότι, τα συμπτώματα τους προέρχονται από κάποια πάθηση του στομάχου. Για τον λόγω αυτό, τον πρώτο γιατρό που επισκέπτονται είναι ο γαστρεντερολόγος και αρκετές φορές υποβάλλονται σε γαστροσκόπηση. Σε σπάνιες περιπτώσεις (0,5-1%) η χολολιθίαση μπορεί να είναι ασυμπτωματική. Πρόκειται για την περίπτωση κατά την οποία σε τυχαίο έλεγχο αναδεικνύεται χολολιθίαση από την οποία όμως ο ασθενής δεν υποφέρει από κάποιο σύμπτωμα.
Πώς γίνεται η διάγνωση της χολολιθίασης;
Η διάγνωση της χολολιθίασης είναι σχετικά εύκολη. Η κλινική εξέταση, τα συμπτώματα και το ιστορικό του ασθενούς θέτουν την υποψία. Η διάγνωση επιβεβαιώνεται με το υπερηχογράφημα χοληφόρων στο οποίο απεικονίζονται οι λίθοι εντός της χοληδόχου κύστης και δίνονται πληροφορίες για την πιθανή φλεγμονή του τοιχώματος της χολής και των πιθανών επιπλοκών από την ύπαρξη των λίθων. Το υπερηχογράφημα χοληφόρων είναι από τις πιο ευαίσθητες και ειδικές μεθόδους για την ανάδειξη της χολολιθίασης. Οι συνήθεις εργαστηριακές εξετάσεις αίματος είναι φυσιολογικές εφόσον δεν υπάρχουν επιπλοκές από την παρουσία των λίθων.
Ποιες είναι οι επιπλοκές της χολολιθίασης;
Η παρουσία λίθων στην χολή είναι δυνατόν να προκαλέσουν πολλές και σοβαρές επιπλοκές. Η χολολιθίαση θεωρείται ένα νόσημα που εμπλέκεται στην ομαλή λειτουργία τριών οργάνων, του ήπατος, του παγκρέατος, και των χοληφόρων άρα οι επιπλοκές της αφορούν και τα τρία αυτά όργανα. Οι συνηθέστερες επιπλοκές που προκαλούνται από τους χολόλιθους είναι:
- Οξεία χολοκυστίτιδα. Πρόκειται για βαρεία φλεγμονή της χοληδόχου κύστης μικροβιακής αιτιολογίας στο 95% των περιπτώσεων, ενώ στο 5% οφείλεται σε θρόμβωση της κυστικής αρτηρίας. Είναι η συχνότερη επιπλοκή της χολολιθίασης και οφείλεται σε παρατεταμένη απόφραξη του κυστικού πόρου από λίθο.
- Χοληδοχολιθίαση. Πρόκειται για την παρουσία λίθων μέσα στον χοληδόχο πόρο. Οι περισσότεροι από αυτούς τους λίθους προέρχονται από λίθους που έχουν γεννηθεί στην χοληδόχο κύστη και πολύ σπανιότερα από λίθους που δημιουργούνται μέσα στον πόρο. Η λιθίαση του χοληδόχου πόρου μπορεί να προκαλέσει διαλείπουσα ή πλήρη απόφραξη στην απέκκριση της χολής στο έντερο.
- Οξεία παγκρεατίτιδα. Είναι η σοβαρότερη επιπλοκή της χολολιθίασης. Οφείλεται σε μετανάστευση πέτρας ή λάσπης που βρίσκεται στην χοληδόχο κύστη, προς τον χοληδόχο πόρο και από εκεί στο φύμα Vater προκαλώντας απόφραξη και στον παγκρεατικό πόρο. Η διαλείπουσα ή ακόμα χειρότερα η παρατεταμένη απόφραξη του κυστικού πόρου έχει ως συνέπεια την αλυσιδωτή εξέλιξη μιας σειράς χημικών και ενζυμικών αντιδράσεων που οδηγούν στην αυτοπεψία του παγκρέατος. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων (85%) η απόφραξη του παγκρεατικού πόρου είναι πρόσχερη. Έτσι εκδηλώνεται μια ήπια μορφή παγκρεατίτιδας που ονομάζεται οιδηματώδης παγκρεατίτιδα και θεραπεύεται εύκολα. Σε λίγες μόνο περιπτώσεις (15%) με πλήρη απόφραξη του παγκρεατικού πόρου η παγκρεατίτιδα είναι βαρεία και μπορεί να εξελίχθη σε νεκρωτική παγκρεατίτιδα.
- Καρκίνος της χοληδόχου κύστης. Σε ασθενείς με χρόνια χολολιθίαση και άσχετα με το αν οι λίθοι είναι μικροί ή μεγάλοι ή και λάσπη ακόμα υπάρχει αυξημένος κίνδυνος καρκίνου στη χοληδόχο κύστη λόγω της χρόνιας φλεγμονής του τοιχώματος της κύστης και της ατροφίας του βλεννογόνου της.
Ποια είναι η θεραπεία της χολολιθίασης;
Η θεραπεία της χολολιθίασης είναι αποκλειστικά και μόνο χειρουργική και περιλαμβάνει την χειρουργική αφαίρεση όλης της χοληδόχου κύστης. Η αφαίρεση και μόνο τον λίθων χωρίς την αφαίρεση της χολής δεν είναι θεραπεία. Ακόμα και αν αφαιρεθούν μόνο οι λίθοι πολύ σύντομα θα δημιουργηθούν καινούργιοι. Η λιθογόνος χοληδόχος κύστη είναι πάντα λιθογόνος. Η χειρουργική μέθοδος εκλογής για την χολολιθίαση είναι η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή. Τόσο η ρομποτική όσο και η λαπαροσκοπική χειρουργική τεχνική, στην περίπτωση της χολοκυστεκτομής, είναι ισάξιες τεχνικές χωρίς να υπερτερεί σε τίποτα η μία σε σχέση με την άλλη. Αντίθετα θα μπορούσα να πω ότι, η ρομποτική υστερεί έναντι της λαπαροσκοπικής λόγω του πολύ αυξημένου κόστους της. Οι πιθανές επιπλοκές της χειρουργικής επέμβασης είναι ελάχιστες και αφορούν μόνο το 0.1% των χειρουργικών επεμβάσεων. Συνηθέστερες επιπλοκές είναι η μετεγχειρητική αιμορραγία και οι πιθανές κακώσεις των χοληφόρων και κυρίως του χοληδόχου πόρου.
Έχω λίγους μικρούς λίθους στην χολή μου πρέπει να χειρουργηθώ;
Η απάντηση είναι απολύτως ναι. Η παρουσία ακόμα και ενός μικρού λίθου είναι λόγος προγραμματισμένης χειρουργικής επέμβασης. Οι παρουσία μικρών λίθων στην χοληδόχο κύστη συνδέεται με αυξημένη πιθανότητα μετανάστευσης (μετακίνησης) των λίθων μέσο του κυστικού πόρου στον χοληδόχο πόρο. Σε μια τέτοια περίπτωση ο λίθος παραμένει στον χοληδόχο πόρο αυξάνει το μέγεθος του και οδηγεί σε χοληδοχολιθίαση. Ακόμα χειρότερα μπορεί εύκολα να εισβάλει στο φύμα του vater να αποφράξει (έστω και μερικώς) των παγκρεατικό πόρο και να οδηγήσει σε παγκρεατίτιδα.
Έχω λάσπη στην χολή μου πρέπει να χειρουργηθώ;
Και εδώ η απάντηση είναι ναι. Η παρουσία λάσπης είναι ένδειξη ότι η χοληδόχος κύστη είναι ήδη λιθογόνος, η εμφάνιση της λιθίασης είναι θέμα χρόνου. Επιπλέον, η παρουσία λάσπης μπορεί πάλι και ανάλογα των διατροφικών συνηθειών να οδηγήσει σε όλες τις πιθανές επιπλοκές της λιθίασης της χοληδόχου κύστης. Σε ανθρώπους που παρουσιάζουν λάσπη στη χοληδόχο κύστη προτείνεται διατροφή μειωμένων λιπαρών, μείωση της χοληστερόλης του αίματος και απώλεια βάρους, ενώ συστήνεται προγραμματισμένη χειρουργική επέμβαση.
Έχω πολύποδα στην χοληδόχο κύστη πρέπει να χειρουργηθώ;
Σε αρκετούς ασθενείς, ως τυχαίο υπερηχογραφικό εύρημα, ανακαλύπτεται η παρουσία ενός ή σπανιότερα περισσοτέρων πολυπόδων. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι πολύποδες τις χοληδόχου κύστης δεν προκαλούν κανένα σύμπτωμα, η ανεύρεση τους είναι τυχαία, ενώ σε λίγες περιπτώσεις μπορεί να προκαλούν συμπτώματα παρόμοια με εκείνα της χολολιθίασης. Υπάρχουν δύο είδη πολυπόδων της χοληδόχου κύστης.
- Οι χοληστερινικοί πολύποδες οι οποίοι είναι καλοήθεις και οφείλονται σε εναπόθεση χοληστερόλης στο τοίχωμα της χοληδόχου κύστεις. Οι πολύποδες αυτοί συνήθως συνοδεύονται με μικρούς ή μεγαλύτερους χοληστερινικούς λίθους και η διάμετρός τους δεν ξεπερνά τα 10mm
- Οι αδενωματώδεις πολύποδες οι οποίοι είναι θηλώματα του βλεννογόνου της χοληδόχου και έχουν πιθανότητα να εξαλλαχτούν και να οδηγήσουν σε καρκίνο της χοληδόχου κύστης. Υπερηχογραφικά μοιάζουν με τους χοληστερινικούς πολύποδες και το μέγεθος τους κυμαίνεται από 5 έως 10 mm.
Με τον υπερηχογραφικό έλεγχο δεν είναι δυνατόν να ξεχωρίσουμε αν ένας πολύποδας που εντοπίζεται στην χοληδόχο κύστη είναι χοληστερινικός ή αδενωματώδης. Με άλλα λόγια δεν μπορούμε να ξέρουμε αν πρόκειται για ένα ακίνδυνο χοληστερινικό πολύποδα ή αν πρόκειται για έναν αδενωματώδη πολύποδα με πιθανότητα κακοήθους εξαλλαγής. Για τους λόγους αυτούς κάθε πολύποδας στην χοληδόχο κύστη πρέπει να αντιμετωπίζεται με χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης της χοληδόχου κύστης και ιστολογικό έλεγχο. Επίσης πρέπει να σημειωθεί ότι, ο ετήσιος υπερηχογραφικός έλεγχος για την παρακολούθηση του μεγέθους ενός πολύποδα δεν είναι μέτρο πρόληψης και ούτε μπορεί να προβλέψει μια κακοήθη εξαλλαγή, αφού η κακοήθης εξαλλαγή ενός αδενωματώδου πολύποδα μπορεί να συμβεί χωρίς καμία αλλαγή στο μέγεθος ή την μορφολογία του. Συμπερασματικά λοιπόν, πολύποδας χοληδόχου κύστης σημαίνει χειρουργική αφαίρεση της χολής (διαβάστε περισσότερα).
Εάν αφαιρέσω την χολή μου θα έχω κάποιο πρόβλημα;
Η απάντηση είναι όχι. Η αφαίρεση της χολής δεν προκαλεί κανένα μετέπειτα πρόβλημα στην πέψη των τροφών. Μετά την αφαίρεση της χολής, ο οργανισμός αντιλαμβάνεται την έλλειψη αποθήκευσης της χολής και επέρχεται ενζυμική επαγωγή του ήπατος που αφορά την παραγωγή και την έκκριση της χολής. Με άλλα λόγια, το ήπαρ καθίσταται ικανό, να μπορεί να παράγει και να εκκρίνει μεγαλύτερη ποσότητα χολής στο δωδεκαδάκτυλο, όταν υπάρχει το ερέθισμα της τροφής. Λίγες εβδομάδες μετά την χειρουργική αφαίρεση της χοληδόχου κύστης η πεπτική ικανότητα βελτιώνεται και γίνεται φυσιολογική.
Πως μπορεί να προληφθεί η εμφάνιση των λίθων στην χοληδόχο κύστη;
Σε λίγες περιπτώσεις η λιθίαση της χοληδόχου κύστης εξαρτάται από κληρονομικούς παράγοντες. Ενώ σε ορισμένους ασθενείς η εμφάνιση της χολολιθίασης είναι το επακόλουθο άλλων παθήσεων όπως είναι: η μεσογειακή αναιμία, η δρεπανοκυτταρική αναιμία, τα χρόνια αιμολυτικά σύνδρομα, και η κίρρωση. Στις περισσότερες όμως περιπτώσεις η χολολιθίαση μπορεί να προληφθεί με τους παρακάτω τρόπους:
- Απώλεια του περιττού σωματικού βάρους και διατήρηση για μεγάλο διάστημα φυσιολογικού βάρους σώματος.
- Ακολουθείστε ισορροπημένη διατροφή και αποφύγετε δίαιτες απίσχνασης με πολύ χαμηλή πρόσληψη θερμίδων ή τις λεγόμενες χημικές δίαιτες.
- Επιλέξτε διατροφή χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, υψηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες, φρέσκα φρούτα και λαχανικά. Μειώστε την ποσότητα των ζωικών λιπών, το βούτυρο, τη μαργαρίνη, τη μαγιονέζα και τα τηγανιτά τρόφιμα.
- Φροντίστε να τρώτε μικρά και συχνά γεύματα και αποφεύγεται ένα και μεγάλο γεύμα όλη την ημέρα.
- Μειώστε την αυξημένη χοληστερόλη του αίματος.
- Κάνετε τακτική σωματική άσκηση.
Λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή – Αφαίρεση της χοληδόχου κύστης
Διαβάστε σχετικά άρθρα